NHC | Adherence to antihypertensive medication: How to enhance?

Therapietrouw is de mate waarin een patiënt de voorgeschreven medicatie neemt. 50% van patiënten met hypertensie zijn therapie-ontrouw. MacKenzie stelde: “you can lead a horse to water, but you cannot make it to drink”. Er zijn verschillende types van therapie(on)trouw: onbewust (vergeten), bewust, pathologisch, overtherapietrouw (meer nemen), witte-jassen therapietrouw. Er bestaan ook verschillende niveaus: niet ophalen van recept, recept niet inleveren, geen tabletten nemen, meeste van de tabletten niet nemen, nooit tabletten nemen, tabletten nemen voor een doktersafspraak. Therapietrouw blijkt slechter in het weekend dan gedurende de week en beter wanneer medicijnen in de morgen genomen moeten worden (vergeleken met avond, wisselende tijden)(28). Factoren geassocieerd met goede therapietrouw zijn: angst voor complicaties van hypertensie, verlangen om BP te reguleren, beter voelen met behandeling, geloof in de noodzaak van medicatie, geloof in de arts, sociale ondersteuning, reguliere kliniekbezoeken, geen gebruik van niet-Westerse middelen, en waarschijnlijk oudere leeftijd en mannelijk geslacht.

Factoren geassocieerd met slechte therapietrouw zijn: zorgen over bijwerkingen, asymptomatische ziekte, slechte kennis, geen begrip van behoefte voor levenslange behandeling, veronderstelling dat wanneer patiënt zich goed voelt hij/zij kan stoppen met behandeling, socio-economische factoren/kosten, waargenomen verbetering/verslechtering van gezondheid, wens om persoonlijke ervaring op te doen, onbevredigende ontmoeting met arts, complexiteit van behandeling.

Voorspellers van slechte therapietrouw zijn: onvoldoende respons op behandeling, plotselinge verhoging in BP, depressie, lage geletterdheid, geloof dat medicatie slecht of onnodig is, zorgen over bijwerkingen, niet geloven in de voordelen van behandeling, zorgen over de kosten, ‘medicijnmoe’.

Een studie van Gupta et al. liet zien dat therapieontrouw geassocieerd is met type antihypertensiva (hoogst voor diuretica) en het percentage individuen dat therapieontrouw stapsgewijs verhoogt met verhoging van aantal medicijnen (29). Uit een systematisch review bleek dat therapietrouw vergelijkbaar is in verschillende geografische locaties. Interventies om therapietrouw aan te pakken kunnen daarom algemeen zijn (30).

Therapietrouw kan worden gemeten op de volgende manieren van inaccuraat naar accuraat: patiënteninterview, patiëntendagboek, vragenlijst, tellen van pillen, nakijken van opgehaalde recepten, elektronisch monitoren (dmv apparaten, worden vaak gebruikt in klinische trials, zoals Medication Event Monitoring System, MEMS), of direct observeren. Highperformance liquid chromatography tandem mass spectrometry (HPLC-MS/MS) urineanalyse kan ook gebruikt worden en er kan gescreend worden op 40 van de meest voorgeschreven antihypertensiva. Een studie die deze methode gebruikte liet zien dat 25% van de patiënten totaal of gedeeltelijk therapieontrouw was (31). Therapietrouw kan verbeterd worden door de perceptie van ziekte en behandeling te veranderen, door doseringsdoosjes, herinneringen op de verpakking, elektronische herinneringen, betrokkenheid van familie, samenwerking met zorgpartners (apotheek), patiënt te betrekken in de behandeling (laat resultaten zien, thuismeten van BP), het makkelijker te maken om naar follow-upbezoeken te komen, makkelijker innameschema. Combinatietherapie laat betere therapietrouw zien met snellere en betere regulatie van BP; uit studieresultaten van Gupta werd hiermee een significante verbetering van BP gezien (32). Ook de ACCELERATE en PATHWAY studies lieten vergelijkbare resultaten zien; het voorschrijven van combinatietherapie geeft betere therapietrouw dan monotherapie (33). Dit is overgenomen in verschillende hypertensierichtlijnen (34).

Therapietrouw kan ook verbeterd worden door communicatie te verbeteren, door bijv. motivational interviewing. Een meta-analysis liet inderdaad zien dat dit BP uitkomsten verbeterde (35) (waarschijnlijk door verhoging van therapietrouw). Motivational interviewing bevat drie essentiële elementen: gesprek over verandering, samenwerking, en strategie van open vragen.

Interessant is te kijken naar therapietrouw in een interventiestudie. Renale denervatie om therapieresistente hypertensie te behandelen had geen effect (36). Het is echter goed mogelijk dat therapietrouw met antihypertensiva verbeterde in deze studie, waardoormer geen effect werd gezien met renale denervatie. Als mensen weten dat ze bestudeerd worden, gedragen ze zich beter (37). Het omgekeerde werd duidelijk in de SYMPATHY trial waarin zowel patiënten als artsen onbewust waren van de therapietrouwbepaling; er werd een therapieontrouw gemeten van 80% (38). In deze studie verminderde therapietrouw met een toename in het aantal medicijnen en een vermindering van therapietrouw op één geneesmiddel tussen begin en 6 maanden resulteerde in een 4 mmHg toename in BP (39).

Referenties

Bekijk hier de presentatie Download de publicatie van de SYMPATHY trial