Statinetherapie voorkomt acute nierschade niet na hartchirurgie

Billings FT, Hendricks PA, Schildcrout JS, et al.
JAMA 2016;published online ahead of print

Achtergrond

Bij ongeveer 30% van de patiënten die een hartoperatie moeten ondergaan treedt de complicatie acute nierschade (AKI) op, en postoperatieve dialysefrequenties nemen toe [1,2]. AKI is gerelateerd aan meer postoperatieve aritmieën, respiratoir falen, systemische infectie, en myocardinfarct, en het bleek onafhankelijk gerelateerd aan een 5-voudige stijging van in-hospital sterfte [3-5].
Statines beïnvloeden diverse mechanismen onderliggend aan AKI, en van kortetermijnbehandeling met statines is aangetoond dat het vasculaire superoxide aanmaak beperkt [6,7], endotheeldysfunctie vermindert door endotheel-afkomstige stikstofoxide-synthase-activiteit tijdens hypoxie [8], en lymfocyte-activatie afzwakt [9]. Deze effecten verminderen inflammatie, endotheeldysfunctie en oxidantstress; mechanismen die betrokken zijn in AKI ontwikkeling [10].
Observationele studies die testten of statinebehandeling AKI vermindert na hartchirurgie hebben echter tegenstrijdige resultaten opgeleverd [11,12]. Deze studie testte de hypothese dat kortetermijnbehandeling van hoge dosis atorvastatine peri-operatief AKI vermindert (gedefinieerd als: stijging van 0.3 mg/dL van serum creatinineconcentratie binnen 48 uur na operatie) na hartchirurgie.
Het onderzoek in de statine-naïeve patiëntengroep werd voortijdig gestaakt als gevolg van hogere AKI frequenties in patiënten met chronische nierziekte (CKD) die waren gerandomiseerd naar atorvastatine. Later werd de studie geheel beëindigd in verband met futiliteit.

Belangrijkste resultaten

• In de gehele populatie kwam AKI voor in 20.8% van de atorvastatinegroep vs. 19.5% in de placebogroep (RR: 1.06; 95%CI: 0.78-1.46; P = 0.75)
• Mediane serum creatinineconcentraties namen toe met 0.07 mg/dL (10e-90e percentiel: −0.13 tot 0.51 mg/dL) in de eerste 48 uur postoperatief, in individuen op atorvastatine in vergelijking met 0.07 mg/dL (10e-90e percentiel: −0.12 tot 0.52 mg/dL) in de placebogroep (gemiddeld verschil: −0.01 mg/dL; 95% CI: −0.06 tot 0.04 mg/dL; P = 0.89)
• In patiënten die al statinebehandeling kregen, kwam AKI voor in 20.4% in de atorvastatinegroep vs 22.4% in de placebogroep (RR: 0.91; 95%CI: 0.63-1.32; P = 0.63).

• In statine-naïeve patiënten, trad AKI op in 21.6% in de atorvastatinegroep vs 13.4% in de placebogroep (RR: 1.61; 0.86-3.01; P = 0.15).
• In statine-naïeve patiënten, steeg serum creatinineconcentratie meer in de atorvastatinegroep (mediaan: 0.11mg/dL, 10e-90e percentiel: −0.11 tot 0.56mg/dL) dan in de placebogroep (mediaan: 0.05mg/dL (10e-90e percentiel: −0.12 tot 0.33mg/dL) (gemiddeld verschil: 0.08 mg/dL; 95%CI: 0.01-0.15mg/dL; P = 0.007).
• In patiënten met CKD bij baseline, was de incidentie van AKI 35.7% in de atorvastatinegroep en 32.6% in de placebogroep (RR: 1.09; 95%CI: 0.73-1.65; P = 0.76).
• In patiënten met CKD en naïef voor statines, kwam AKI voor in 52.9% van de atorvastatinegroep vs. 15.8% in de placebogroep (RR: 3.35; 95% CI: 1.12-10.05; P = 0.03).

Conclusie

In patiënten die hartchirurgie moeten ondergaan, verminderde hoge dosis peri-operatieve atorvastatinebehandeling het risico op of de ernst van AKI na de operatie niet, ten opzichte van placebo. In statine-naïeve patiënten was er aanwijzing dat statinebehandeling het risico op AKI kan vergroten bij diegenen met al bestaande chronische nierziekte. In patiënten die al statines gebruiken had het voortzetten of stoppen van peri-operatieve statine geen effect op postoperatieve AKI. Deze resultaten ondersteunen het starten met hoge dosis peri-operatieve statine om AKI na een hartoperatie te voorkomen, niet.

Vind dit artikel online op JAMA

References

1. Rosner MH, OkusaMD. Acute kidney injury associated with cardiac surgery. Clin J AmSoc Nephrol.2006;1(1):19-32
2. Siddiqui NF, Coca SG, Devereaux PJ, et al. Secular trends in acute dialysis after elective major surgery—1995 to 2009. CMAJ. 2012;184(11):1237-1245
3. Birnie K, Verheyden V, Pagano D, et al. UK AKI in Cardiac Surgery Collaborators. Predictive models for kidney disease: improving global outcomes (KDIGO) defined acute kidney injury in UK cardiac surgery. Crit Care. 2014;18(6):606
4. Ryckwaert F, Boccara G, Frappier JM, et al. Incidence, risk factors, and prognosis of a moderate increase in plasma creatinine early after cardiac surgery. Crit Care Med. 2002;30(7):1495-1498
5. Thakar CV, Yared J-P, Worley S, et al. Renal dysfunction and serious infections after open-heart surgery. Kidney Int.2003;64(1):239-246
6. Wassmann S, Laufs U, Baumer AT, et al. HMG-CoA reductase inhibitors improve endothelial dysfunction in normocholesterolemic hypertension via reduced production of reactive oxygen species. Hypertension. 2001;37(6):1450-1457
7. Wagner AH, Kohler T, Ruckschloss U, et al. Improvement of nitric oxide-dependent vasodilatation by HMG-CoA reductase inhibitors through attenuation of endothelial superoxide anion formation. Arterioscler Thromb Vasc Biol.2000;20(1):61-69
8. Laufs U, Fata VL, Liao JK. Inhibition of 3-hydroxy-3-methylglutaryl (HMG)-CoA reductase blocks hypoxia-mediated down-regulation of endothelial nitric oxide synthase. J Biol Chem. 1997;272(50):31725-31729
9. Kwak B, Mulhaupt F, Myit S, et al. Statins as a newly recognized type of immunomodulator. Nat Med. 2000;6(12):1399-1402
10. Billings FT IV, PretoriusM, Schildcrout JS, et al. Obesity and oxidative stress predict AKI after cardiac surgery. J AmSoc Nephrol. 2012;23(7):1221-1228
11. Layton JB, Kshirsagar AV, Simpson RJ Jr, et al. Effect of statin use on acute kidney injury risk following coronary artery bypass grafting. Am JCardiol. 2013;111(6):823-828
12. Argalious M, Xu M, Sun Z, et al. Preoperative statin therapy is not associated with a reduced incidence of postoperative acute kidney injury after cardiac surgery. Anesth Analg. 2010;111(2):324-330