Vroege veranderingen van lipiden ≥5% tijdens psychotrope therapie als waarschuwing voor latere dyslipidemie

Achtergrond

Personen met ernstige psychische aandoeningen, zoals schizofrenie, bipolaire en ernstige depressieve stoornissen hebben een lagere levensverwachting dan mensen uit de algemene bevolking. Een groot deel van deze premature sterfte kan worden toegeschreven aan CV ziekten, als gevolg van metabool syndroom [1]. Psychiatrische ziekte-gerelateerde factoren, ongezonde leefstijl, armoede en bijwerkingen van behandeling kunnen bijdragen aan dit overmatige CV risico [2,3].

Aspecten van het metabool syndroom kunnen zich vroeg tijdens psychotrope behandeling ontwikkelen [4-6] en kunnen uiteindelijk overgaan in cardiometabole ziekte [7]. Het lijkt daarom belangrijk om metabole parameters tijdens behandeling te monitoren. Van een stijging van 5% van het lichaamsgewicht tijdens de eerste maand van psychotrope behandeling is onlangs beschreven dat het toekomstige aanzienlijke toename van het lichaamsgewicht voorspelt [4]. Niets is bekend over andere drempelwaarden die verslechtering van cardiometabole parameters tijdens psychotrope behandeling kan voorspellen.

Dyslipidemie (hoog LDL-c en/of laag HDL-c en/of hoog TG) komt veel voor in schizofreniepatiënten op psychotrope medicatie, met een prevalentie van tot wel 55% [8]. Hoewel ze eerder in verband werden gebracht met therapie-gerelateerde gewichtstoename, tonen nieuwe data dat deze lipogene effecten al zeer vroeg tijdens behandeling lijken op te treden, nog voor de gewichtstoename [3,6, 9-11].

Deze studie onderzocht hoe veranderingen van plasmalipiden tijdens de eerste maand van psychotrope behandeling lipidenveranderingen en new onset dyslipidemie (NOD) op de midden en lange termijn kunnen voorspellen in een cohort van 180 patiënten. Therapietrouw werd verzekerd met therapeutische drug monitoring. Patiënten kregen geen lipidenverlagende middelen.

Belangrijkste resultaten

• Voorspellers werden geselecteerd op basis van een hoge sensitiviteit (70-100%) en specificiteit (53-72%). Vroege stijging (≥5% na 1 maand) voor totaal cholesterol (TC), LDL-c, TG en non-HDL-c en vroege daling (≥5%) van HDL-c waren de beste voorspellers voor klinische relevante veranderingen van lipidenwaarden na 3 en 12 maanden behandeling (≥30% TC, ≥40% LDL-c, ≥45% TG, ≥55% non-HDL-c stijging en ≥20% HDL-c daling).
• De waarde van deze drempelwaarden als voorspellers voor latere lipidenwijzigingen werden bevestigd in lineaire gemengde modellen (3 maanden) en gerepliceerd in een onafhankelijke psychiatrische steekproef (na 3 en 12 maanden).
• De incidentie van NOD was significant hoger in patiënten met TC, LDL-c, TG en non-HDL stijgingen en HDL-c daling ≥5%, ten opzichte van patiënten zonder vroege lipidenveranderingen. Andere risicofactoren inclusief sekse, vroege gewichtstoename en medicatie waren ook geassocieerd met dyslipidemierisico.
• Wanneer patiënten meerdere vroege drempels overschreden, ten opzichte van 0 of 1 drempel, was het risico op het ontwikkelen van dyslipidemie op een later moment in één van de vier lipidenvariabelen met een factor 14.4 verhoogd, ongeacht welke drempel was overschreden.

Conclusie

Referenties

Find this article online at J Clin Lipidol