Huisartsen betrekken hun patiënten minimaal in ‘shared-decision making’

Shared decision-making in general practice: an observational study comparing 2007 with 2015

Literatuur - Meijers MC, Noordman J, Spreeuwenberga P et al. - Family Practice, 2018, 1–8 doi:10.1093/fampra/cmy070

Introductie en methoden

Shared-decision making (SDM) of gedeelde besluitvorming is algemeen geaccepteerd als voorkeursmodel om keuzes te maken in dagelijkse gezondheidszorg [1,2]. In dit proces delen professionals en patiënten kennis, waarden en behandelvoorkeuren, klachten en ziekten, met evidence-based informatie over opties, uitkomsten en onzekerheden [3]. SDM helpt patiënten hun opties te overwegen [4], hun biomedische en psychosociale gezondheidsuitkomsten te verbeteren [5-7], en hun kennis, vertrouwen [8] en eigenaarschap van hun gezondheid te vergroten [9]. Ook heeft het economische voordelen door overmatig gebruik van onnodige behandelingen te verlagen, terwijl keuzes toenemen voor therapieën geassocieerd met een netto voordeel [9].

Alhoewel SDM bij voorkeur al in de diagnostische fase tijdens het eerste consult start [10], wat voornamelijk eerstelijnszorgconsulten betreft, richt onderzoek naar SDM zich voornamelijk op secundaire preventie of op een specifieke ziekte en de behandelmogelijkheden daarvan [11]. Daarom beoogde deze studie te onderzoeken hoe huisartsen hun patiënten betrekken in SDM, of deze betrokkenheid toe is genomen van 2007 tot 2015 en welke factoren hiermee in verband staan.

Deze observationele studie onderzocht of en hoe Nederlandse huisartsen SDM toepassen in eerstelijnszorgconsulten door met video-opgenomen real-life consulten te observeren die zijn verzameld in 2007 (n=50) en 2015 (n=50), met patiënten (≥18 jaar) die voldoende Nederlands spraken en schreven, met een enkele nieuwe ziekte-episode of nieuwe klacht. SDM gedrag werd gemeten met het ‘observing patient involvement in decision making’ (OPTION [12]) instrument, door elk individueel item te coderen op een 5-punts Likert-scale (hoe hoger de score hoe meer SDM gedrag). Zowel patiënt als huisarts vulden een vragenlijst in om achtergrondinformatie te verkrijgen. De voornaamste klacht van de patiënt gedurende het consult werd geregistreerd volgens de International Classification of Primary Care (ICPS) en het type besluit werd geregistreerd aan de hand van verschillende categorieën: doktersrecept, doorverwijzing, oplettend afwachten, verder onderzoek en chirurgische ingreep. Daarnaast werd de duur van het consult geregistreerd.

Belangrijkste resultaten

Steekproefkarakteristieken

De huisartsen in 2007 (n=29) waren significant ouder (gemiddelde leeftijd 51.6 jaar) dan diegenen in 2005 (n=17) (gemiddelde leeftijd 45.5 jaar).
In zowel 2007 als 2015 was een doktersrecept het meest voorkomende behandelbesluit tijdens een consult.
Consulten duurden significant langer in 2015 (gemiddelde duur 11.28 minuten) dan in 2007 (gemiddelde duur 9.24 minuten).

SDM gedrag

De gemiddelde SDM score was significant hoger in 2015 (gemiddelde OPTION score 22.6) dan in 2007 (gemiddelde OPTION score 14.1).
In 2007 liet de meerderheid van de scores zien dat ‘gedrag duidend op SDM helemaal niet geobserveerd werd’. In 2005 liet de meerderheid van de scores zien dat ‘een minimale poging werd gedaan om het gedrag te tonen’.
In zowel 2007 als 2015 waren de meest geobserveerde items ‘probleem/problemen identificeren’ en ‘behoefte aangeven om de beslissing te heroverwegen’. De minst geobserveerde items waren ‘voorkeursbenadering beoordelen’ en ‘de geprefereerde betrokkenheid uitlokken’.

Factoren geassocieerd met SDM

Huisartsen pasten SDM vaker toe in 2015 in vergelijking met 2007, volgens OPTION.
Na multivariabele correctie liet leeftijd van patiënten een significant effect zien op toepassing van SDM (-0.12, 95%CI: -0.23 tot -0.014) met minder SDM geobserveerd in oudere patiënten.

Conclusie

Deze observationele studie liet zien dat in 2015 consulten significant langer duurden in vergelijking met in 2007, en in 2015 werd iets meer SDM toegepast door huisartsen in de dagelijkse praktijk. Een minimale poging tot SDM gedrag werd echter gedaan, met ‘aandacht vestigen op een geïdentificeerd probleem als een dat een decision-making proces vereist’ en ‘aangeven van de behoefte om de beslissing te heroverwegen’ als meest geobserveerde items. In oudere patiënten werd minder SDM gedrag gezien tijdens een consult.

Referenties

Toon referenties

1. Stiggelbout AM, Pieterse AH, De Haes JC. Shared decision making: concepts,

evidence, and practice. Patient Educ Couns 2015; 98: 1172–9.

2. Brand PLP. Dansen Met de Dokter. Samenwerken in de Spreekkamer. Houten: Uitgevers B.V., 2016.

3. Coulter A, Collins A. Making Shared Decision-Making a Reality. London: King’s Fund, 2011.

4. Elwyn G, Frosch D, Thomson R et al. Shared decision making: a model for

clinical practice. J Gen Intern Med 2012; 27: 1361–7.

5. Street RL Jr, Elwyn G, Epstein RM. Patient preferences and healthcare outcomes: an ecological perspective. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res 2012; 12: 167–80.

6. Stiggelbout AM, Van der Weijden T, De Wit MP et al. Shared decision making: really putting patients at the centre of healthcare. BMJ 2012; 344: e256.

7. Ward MM, Sundaramurthy S, Lotstein D et al. Participatory patient physician communication and morbidity in patients with systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum 2003; 49: 810–8.

8. Stacey D, Légaré F, Col NF et al. Decision Aids for People Facing Health

Treatment or Screening Decisions. The Cochrane Library, 2017. Cochrane

Database of Systematic Reviews, Issue 4. cochranelibrary.com (accessed on 3 January 2018).

9. Légaré F, Scholl I, Stacey D, Turcotte S. Implementing shared decision

making: a systematic review. In: Elwyn G (ed). Shared Decision Making in Health Care: Achieving Evidence-Based Patient Choice. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press, 2016, pp. 154–57.

10. van de Pol MH, Fluit CR, Lagro J, et al. Expert and patient consensus on a

dynamic model for shared decision-making in frail older patients. Patient Educ Couns 2016; 99(6): 1069–77.

11. Härter M, Moumjid N, Cornuz J, Elwyn G, van der Weijden T. Shared decision making in 2017: International accomplishments in policy, research and implementation. Z Evid Fortbild Qual Gesundhwes 2017; 123–124: 1–5.

12. Elwyn G, Hutchings H, Edwards A et al. The OPTION scale: measuring the extent

that clinicians involve patients in decision-making tasks. Health Expect 2005; 8: 34–42

Vind dit artikel online op Family Practice