Statinetherapie effectief en veilig bij kinderen en adolescenten met FH
Statines verlaagden totale cholesterol, LDL-c, triglyceriden en apo-B niveaus en verhoogden HDL-c niveaus bij kinderen en adolescenten met FH, zoals blijkt uit deze systematische review en meta-analyse.
Efficacy and safety of statin use in children and adolescents with familial hypercholesterolaemia: a systematic review and meta-analysis of randomized-controlled trialsLiteratuur - Anagnostis P, Vaitsi K, Kleitsioti P et al., - Endocrine 2020. doi: 10.1007/s12020-020-02302-8.
Introductie en methoden
Familiale hypercholesterolemie (FH) wordt gekenmerkt door verhoogde LDL-c concentraties en wordt op autosomaal dominante wijze overgeërfd [1,2]. Heterozygote FH (HeFH) wordt gekenmerkt door LDL-c concentraties variërend tussen 190 en 500 mg/dL (4.9 – 12.9 mmol/L) en treft ~1:200-1:300 mensen wereldwijd. Homozygote FH (HoFH) is zeldzamer (1:160.000 tot 1:300.000 individuen), met LDL-c concentraties >500 mg/dL (>12.9 mmol/L) [2]. Langdurige blootstelling aan hoge LDL-c niveaus of andere lipiden maken FH-patiënten vatbaar voor een verhoogd risico op CVD vanaf de kinderleeftijd [1]. Statines zijn de aanbevolen behandeling voor kinderen en volwassenen met FH [3-6]. In deze studie werden een systematische review en meta-analyse uitgevoerd om de lipideverlagende effectiviteit van statines op totaal cholesterol (TC), LDL-c, trigliceriden (TG), HDL-c en apolipoproteïne B (apo-B) concentraties te onderzoeken bij kinderen en adolescenten met FH in vergelijking met placebo. Bijwerkingen geassocieerd met statinegebruik en vergelijkende data met betrekking tot de dosis werden ook onderzocht.
Deze studie includeerde studies bij patiënten (leeftijdscategorie 8-18 jaar) die FH hadden volgens de Nederlandse Lipid Clinic Score, de US Make Early Diagnosis to Prevent Early Death of de Simon Broom-criteria. De geïncludeerde studies leverden extraheerbare data en gebruikten statinemonotherapie in de interventiegroep en placebo of dieet in de controlegroep. Een totaal van tien gerandomiseerde klinische onderzoeken (RCT's) werd opgenomen in de kwalitatieve analyse en negen in de kwantitatieve analyse, wat een totaal aantal van 1191 individuen met FH opleverde (allemaal met HeFH, gemiddelde leeftijd was 13.3 ± 2.5 jaar, variërend van 10.6 ± 2.9 tot 15 ± 2 jaar).
Belangrijkste resultaten
- Behandeling met statines verlaagde TC, LDL-C, TG en apo-B niveaus, vergeleken met placebo (gemiddelde absolute veranderingen voor TC: -79.3 mg/dL, 95%CI -93.9 tot -64.7, I²=85%; LDL-c: -78,.5 mg/dL, 95%CI -93.2 tot -63.8, I²=87%; TG: -4.8 mg/dL, 95%CI -9.7 tot 0.1, I² = 16%; apo-B: -49.6 mg/dL, 95%CI -60.4 tot -38.8, I²=86%).
- Gemiddelde relatieve verschillen in TC, LDL-c, TG en apo-B met statines versus placebo waren: -25.5% (95%CI -30.4% tot -20.5%, I²=91%) voor TC, -33.8% (95%CI -40.1% tot -27.4%, I²=90%) voor LDL-c, -8.4% (95%CI -14.8% tot -2.03%, I²=26%) voor TG en -28.8% (95%CI -33.9% tot -23.6%, I²=83%) voor apo-B.
- Behandeling met statines verhoogde HDL-c-niveaus vergeleken met placebo (gemiddeld absoluut verschil: 1.2 mg/dL, 95%CI 0.88 tot 2.29, I²=0%); Gemiddeld relatief verschil: 3.1%, 95%CI 1.1 tot 5.2, I²=0%).
- Gemiddelde relatieve verschillen in TC en LDL-c met statines met lage intensiteit vs. placebo waren respectievelijk -22.3% (95%CI -27.64% tot -16.96%) en -29.70% (95%CI -36.4% tot -22.9%). De verschillen met statines met matige intensiteit vs. placebo waren -25.6% in TC (95%CI -30.8% tot -20.4%) en -32.78% in LDL-c (95%CI -38.65% tot -26.91%). Bij statines met hoge intensiteit waren de verlagingen -39% in TC (95%CI -43.7% tot -34.2%) en -49% in LDL-c (95%CI -55.5% tot -42.4%), in vergelijking met placebo.
- Alle statines werden over het algemeen goed verdragen. Er werden geen verschillen in aspartaataminotransferase (ASAT), alanineaminotransferase (ALAT) en CK niveaus gevonden tussen statinegroepen en placebogroepen. De incidentie van bijwerkingen (AE's) was vergelijkbaar tussen statine- en placebogroepen. Behandelingsgerelateerde bijwerkingen waren vergelijkbaar in de behandelgroepen en varieerden van 0-15%. Ernstige bijwerkingen waren niet gerelateerd aan statinebehandeling. De frequentie van stoppen met statines als gevolg van bijwerkingen varieerde van 0% tot 0.7-1.9%. Tijdens statinebehandeling werden geen klinische tekenen van negatieve invloed op groei of seksuele ontwikkeling en geen verandering in gonadale steroïdeconcentraties waargenomen.
Conclusie
Statinebehandeling bij kinderen en adolescenten met FH vermindert TC, LDL-c en apo-B, in vergelijking met placebo of dieet. Er werd ook een bescheiden verlaging van de TG concentraties en een bescheiden verhoging van de HDL-c niveaus waargenomen. Statinepotentie lijkt een effect te hebben op de lipideverlagende effectiviteit in deze leeftijdsgroep. Statines werden over het algemeen goed verdragen en er werden geen klinische tekenen van negatieve effecten op groei of seksuele ontwikkeling waargenomen.
Referenties
1. A. Wiegman, S.S. Gidding, G.F. Watts, M.J. Chapman, H.N. Ginsberg, M. Cuchel, L. Ose, M. Averna, C. Boileau, J. Boren, E. Bruckert, A.L. Catapano, J.C. Defesche, O.S. Descamps, R.A. Hegele, G.K. Hovingh, S.E. Humphries, P.T. Kovanen, J.A. Kuivenhoven, L. Masana, B.G. Nordestgaard, P. Pajukanta, K.G. Parhofer, F.J. Raal, K.K. Ray, R.D. Santos, A.F. Stalenhoef, E. Steinhagen-Thiessen, E.S. Stroes, M.R. Taskinen, A. Tybjaerg-Hansen, O. Wiklund, Familial hypercholesterolaemia in children and adolescents: gaining decades of life by optimizing detection and treatment. Eur. Heart J. 36(36), 2425–2437 (2015). https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehv157
2. P. Anagnostis, P. Siolos, D. Krikidis, D.G. Goulis, J.C. Stevenson, Should we consider lipoprotein (a) in cardiovascular disease Risk assessment in patients with familial hypercholesterolaemia? Cur. Pharm. Des. 24(31), 3665–3671 (2018). https://doi.org/10.2174/1381612824666181010150958
3. C. Arambepola, A.J. Farmer, R. Perera, H.A. Neil, Statin treatment for children and adolescents with heterozygous familial hypercholesterolaemia: a systematic review and meta-analysis. Atherosclerosis 195(2), 339–347 (2007). https://doi.org/10.1016/j.atherosclerosis.2006.09.030
4. C.S. O’Gorman, M.F. Higgins, M.B. O’Neill, Systematic review and metaanalysis of statins for heterozygous familial hypercholesterolemia in children: evaluation of cholesterol changes and side effects. Pediatr. Cardiol. 30(4), 482–489 (2009). https://doi.org/10.1007/s00246-008-9364-3
5. G. Radaelli, G. Sausen, C.C. Cesa, F.S. Santos, V.L. Portal, J.L. Neyeloff, L.C. Pellanda, Statin treatments and dosages in children with familial hypercholesterolemia: meta-analysis. Arq. Bras. Cardiol. 111(6), 810–821 (2018). https://doi.org/10.5935/abc.20180180
6. Vuorio, A., Kuoppala, J., Kovanen, P.T., Humphries, S.E., Tonstad, S., Wiegman, A., Drogari, E., Ramaswami, U.: Statins for children with familial hypercholesterolemia. Cochrane Database Syst. Rev. 2019(11) (2019). https://doi.org/10.1002/14651858.CD006401.pub5