Nocebo effect in patiënten die eerder gestopt waren met statines door bijwerkingen

A Three-arm N-of-1 Trial With Statin, Placebo and Tablet Free Periods, to Verify Side Effects and Identify Their Cause: The SAMSON trial

Gepresenteerd tijdens de AHA Scientific Sessions 2020 door James Philip Howard, Imperial College London, VK.

Introductie en methoden

Eerdere studies hebben laten zien dan de helft van patiënten op statines stoppen met dit medicijn, twee jaar na het starten. Echter in placebo-gecontroleerde trials stoppen niet meer patiënten met statines in vergelijking met placebo. Een patiënt die last heeft van bijwerkingen van statines krijgt geen hulp van data van duizenden patiënten in placebo-gecontroleerde statinetrials. Daarom werd de SAMSON studie uitgevoerd om deze tegenstelling te onderzoeken.

In SAMSON werden 60 patiënten die gestopt waren het nemen van statine door onverdraagbare bijwerkingen geïncludeerd. Ze ontvingen 4 medicijnflesjes voor 1 maand die 20 mg statine bevatten, 4 die placebo bevatten en 4 lege flesjes. Ze namen ieder van deze medicijnen gedurende 1 maand in een vooraf gespecificeerde gerandomiseerde volgorde. Symptomen werden gerapporteerd op een schaal van 1-100 op hun smartphone. De verwachting was dat symptoomlast laag zou zijn tijdens de periode van de lege flesjes, intermediair tijdens inname van placebo en hoog tijdens statinegebruik. Als bijwerkingen werden veroorzaakt door het nocebo-effect zou de symptoomlast net zo hoog zijn als met statines. Ratio van niveaus van symptoomlast door statines vs. placebo werd berekend om een nocebo-effect te bepalen; de nocebo-proportie. Verder werden deelnemers gevraagd of ze 6 maanden na de SAMSON trial terug op statinebehandeling zaten.

Patiënten met symptomen die binnen 2 weken ontstonden werden geïncludeerd om zeker te zijn dat symptomen tijdens de behandelperiode zouden optreden. Patiënten met alle symptomen die tot stoppen van medicatie hadden geleid (niet alleen spiersymptomen) kwamen in aanmerking.

Belangrijkste resultaten

• Niveau van symptomen was aanzienlijk hoger tijdens de statineperiode in vergelijking met de periode zonder behandeling (P<0.001). Niveau van symptomen was echter ook aanzienlijk hoger tijdens de placeboperiode in vergelijking met de periode zonder behandeling (P<0.001) en er was geen verschil in niveau van symptomen tussen de statineperiode en de placeboperiode (P=0.368).
• De berekende nocebo-proportie was 0.90.
• Zes maanden na de trial was 50% van de deelnemers terug op statinebehandeling.
• Six months after the trial, 50% of participants were back on statin treatment.

Conclusie

De SAMSON trial toonde dat patiënten echt bijwerkingen krijgen van statinetabletten, maar 90% van de symptoomlast in patiënten die eerder gestopt waren met statines wordt opgewekt door placebotabletten. De auteurs stellen dat bijwerken door statinetabletten voornamelijk veroorzaakt worden door de actie van het nemen van tabletten, niet door wat er in zit. Uiteindelijk zeiden ze dat de n-of-1-ontwerp bestaande uit actieve behandeling, placebo en geen behandeling mogelijk kan helpen in het onderzoeken van de etiologie van symptomen.

Discussie

De discussant Francine Welty, MD, PhD (Boston, MA, VS) besprak enkele beperkingen van de studie, zoals het ontbreken van een washout periode tussen de behandelarmen en beperking van inclusie tot diegenen die symptomen ontwikkelden binnen 2 weken nadat ze gestart waren met een statine (niet-medicijn gerelateerde bijwerkingen van medicatie komen vaker voor tijdens de eerste weken van behandeling). Verder vroeg ze zich af of een langere duur van behandeling zou resulteren in een groter verschil tussen placebo en statine.

- Onze verslaglegging is gebaseerd op de informatie die beschikbaar is gesteld tijdens de AHA Scientific Sessions 2020 -

De resultaten van deze studie waren gelijktijdig gepubliceerd in N Eng J Med Bekijk een video over de SAMSON trial