Lp(a) geassocieerd met beroerte door atherosclerose in een grote arterie en met recidiverende beroerte
Verhoogd Lp(a) was onafhankelijk geassocieerd met beroerte veroorzaakt door atherosclerose in een grote arterie en met het risico op een recidiverend cerebrovasculair event bij patiënten <60 jaar.
Lipoprotein(a) is associated with large artery atherosclerosis stroke aetiology and stroke recurrence among patients below the age of 60 years: results from the BIOSIGNAL studyLiteratuur - Arnold M, Schweizer J, Nakas CT et al., - Eur Heart J. 2021 Mar 8;ehab081. doi: 10.1093/eurheartj/ehab081.
Introductie en methoden
Tot 25% van alle beroertes zijn recidiverende beroertes. Recidiverende beroertes geven een grote kans op sterfte of invaliditeit in vergelijking met eerste beroertes [1]. Optimale secundaire preventie hangt af van de onderliggende etiologie van de beroerte. De onderliggende etiologie is echter in ongeveer 30% van de gevallen onbekend. Met name in een jongere populatie hebben erkende vasculaire risicofactoren zich mogelijk nog niet ontwikkeld, maar kunnen -tot dusver onbekende- risicofactoren mogelijk wel een rol spelen bij het ontstaan van een beroerte. Er is een toenemende bewijslast dat Lp(a) causaal geassocieerd is met ASCVD [3-9]. Bewijs van een associatie tussen Lp(a) en recidiverende beroerte of beroerte-etiologie is echter nog schaars. Deze studie onderzocht de associatie tussen Lp(a) en beroerte door atherosclerose in een grote arterie (large artery atherosclerosis, LAA) en het risico op recidiverende cerebrovasculaire events (acute ischemische beroerte [AIS] of TIA) binnen 1 jaar na index AIS.
BIOSIGNAL is een prospectieve, observationele, multicenter cohortstudie waarbij geselecteerde bloed-biomarkers geëvalueerd werden bij 1759 patiënten met AIS. Bloed-biomarkers werden gemeten binnen 24 uur vanaf het begin van de symptomen. De mediane leeftijd was 74 (IQR 64-82) jaar, 342 (19.4%) deelnemers waren <60 jaar, 736 (42%) waren vrouw en 1711 (98.6%) waren wit. Primaire uitkomsten waren LAA-beroerte volgens de TOAST (Trial of Org 10172 in Acute Stroke Treatment) [10] en CCS (Causative Classification System) [11] classificatie en tijd tot recidiverend ischemisch cerebrovasculair event (AIS of TIA) tijdens 1-jaar follow-up na het index event.
Belangrijkste resultaten
- Lp(a) was onafhankelijk geassocieerd met LAA-beroerte etiologie (gecorrigeerde OR 1.48, 95%CI 1.14-1.90, per eenheid log10-Lp(a) toename).
- Er was een significante interactie tussen Lp(a) en leeftijd voor LAA-beroerte in een multivariabel model (P voor interactie=0.031). De gecorrigeerde OR voor LAA-beroerte bij patiënten met een leeftijd van <60 jaar was 3.64 (95%CI 1.76-7.52, P<0.001, per eenheid log10 Lp(a) toename). In patiënten met een leeftijd van ≥60 jaar was de associatie niet significant (gecorrigeerde OR 1.26, 95%CI 0.96-1.64, P=0.1).
- Wanneer Lp(a) werd gebruikt als een gedichotomiseerde variabele met een afkapwaarde van 100 nmol/l, was de gecorrigeerde OR voor LAA-beroerte 1.77 (95%CI 1.26-2.47, P<0.01) in het hele cohort, 4.04 (95%CI 1.73-9.43, P<0.01) in patiënten <60 jaar en 1.48 (95%CI 1.02-2.13, P=0.04) in patiënten ≥60 jaar.
- In totaal kregen 152 (8,64%) van de patiënten een recidiverende AIS (n=116) of TIA (n=36) binnen 1 jaar na de index-beroerte.
- Er was geen significante associatie tussen gedichotomiseerd Lp(a) met een afkapwaarde van 100 nmol/l en het optreden van een recidiverend ischemisch cerebrovasculair event in het gehele cohort (HR 1.40, 95%CI 0.94-2.07, P=0.09). Er werd echter wel een significante associatie met recidiveerde AIS of TIA gevonden bij patiënten met een leeftijd van >60 jaar (gecorrigeerde HR 2.4, 95%CI 1.05-5.47, P=0.04), onafhankelijk van de etiologische classificatie. Er was geen significant associatie tussen gedichotomiseerd Lp(a) en een recidiverend ischemisch cerebrovasculair event bij patiënten met een leeftijd van ≥60 jaar (gecorrigeerde HR 1.23, 95%CI 0.78-1.92, P=0.37).
- Lp(a)-levels ≥100 nmol/l waren geassocieerd met recidiverende cerebrovasculaire events bij patiënten met een LAA-beroerte-etiologie (gecorrigeerde HR 2.18, 95%CI 1.08-4.40, P=0.03), maar niet bij patiënten met niet-LAA-beroertes. Lp(a)-levels ≥100 nmol/l waren ook geassocieerd met recidiverende cerebrovasculaire events bij patiënten zonder AF-diagnose (gecorrigeerde HR 1.60, 95%CI 1.03-2.48, P=0.04), terwijl er geen significant verband werd gevonden bij patiënten met bekende of nieuw gediagnosticeerde AF.
Conclusie
Verhoogd Lp(a) was onafhankelijk geassocieerd met LAA-beroerte-etiologie en risico op recidiverende AIS of TIA bij patiënten met een leeftijd van <60 jaar.
Referenties
1. Benjamin EJ, Muntner P, Alonso A et al., On behalf of the American Heart Association Council on Epidemiology and Prevention Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Heart Disease and Stroke Statistics-2019 Update A Report From the American Heart Association. Circulation 2019;139:E56–E528.
2. Kolominsky-Rabas PL, Weber M, Gefeller O, Neundoerfer B, Heuschmann PU. Epidemiology of ischemic stroke subtypes according to TOAST criteria: incidence, recurrence, and long-term survival in ischemic stroke subtypes: a population-based study. Stroke 2001; 32:2735–2740.
3. Bennet A, Di Angelantonio E, Erqou S, Eiriksdottir G, Sigurdsson G, Woodward M, Rumley A, Lowe GDO, Danesh J, Gudnason V. Lipoprotein(a) levels and risk of future coronary heart disease. Arch Intern Med 2008; 168:598–608.
4. Kamstrup PR, Tybjaerg-Hansen A, Steffensen R, Nordestgaard BG. Genetically elevated lipoprotein(a) and increased risk of myocardial infarction. JAMA 2009; 301:2331–2339.
5. Nicholls SJ, Tang WH, Scoffone H, Brennan DM, Hartiala J, Allayee H, Hazen SL. Lipoprotein(a) levels and long-term cardiovascular risk in the contemporary era of statin therapy. J Lipid Res 2010;51:3055–3061.
6. Suwa S, Ogita M, Miyauchi K, Sonoda T, Konishi H, Tsuboi S, Wada H, Naito R, Dohi T, Kasai T, Okazaki S, Isoda K, Daida H. Impact of lipoprotein (a) on longterm outcomes in patients with coronary artery disease treated with statin after a first percutaneous coronary intervention. J Atheroscler Thromb 2017;24:1125–1131.
7. O’Donoghue ML, Morrow DA, Tsimikas S, Sloan S, Ren AF, Hoffman EB, Desai NR, Solomon SD, Domanski M, Arai K, Chiuve SE, Cannon CP, Sacks FM, Sabatine MS. Lipoprotein(a) for risk assessment in patients with established coronary artery disease. J Am Coll Cardiol 2014;63:520–527.
8. Liu HH, Cao YX, Jin JL, Zhang HW, Hua Q, Li YF, Guo YL, Zhu CG, Wu NQ, Xu RX, Chen XH, Li JJ. Predicting cardiovascular outcomes by baseline lipoprotein(a) concentrations: a large cohort and long-term follow-up study on realworld patients receiving percutaneous coronary intervention. J Am Heart Assoc 2020;9:e014581.
9. Willeit P, Ridker PM, Nestel PJ, Simes J, Tonkin AM, Pedersen TR, Schwartz GG, Olsson AG, Colhoun HM, Kronenberg F, Drechsler C, Wanner C, Mora S, Lesogor A, Tsimikas S. Baseline and on-statin treatment lipoprotein(a) levels for prediction of cardiovascular events: individual patient-data meta-analysis of statin outcome trials. Lancet 2018; 392:1311–1320.
10. Adams HP, Jr., Bendixen BH, Kappelle LJ, Biller J, Love BB, Gordon DL, Marsh EE, 3rd. Classification of subtype of acute ischemic stroke. Definitions for use in a multicenter clinical trial. TOAST. Trial of Org 10172 in Acute Stroke Treatment. Stroke 1993;24:35–41.
11. Ay H, Furie KL, Singhal A, Smith WS, Sorensen AG, Koroshetz WJ. An evidence based causative classification system for acute ischemic stroke. Ann Neurol 2005;58:688–697.