Minder progressie van coronaire plaques met EPA maar niet met EPA/DHA bij statinebehandelde patiënten
In een systematische review en meta-analyse leidde statinebehandeling plus EPA tot grotere procentuele en absolute reducties in totaal plaquevolume en lipidenplaquevolume vergeleken met alleen een statine, terwijl statinebehandeling plus EPA/DHA geen effect had.
EPA Versus Mixed EPA/DHA Plus Statin for Coronary Atherosclerosis: Meta-Analysis of Prospective Imaging TrialsLiteratuur - Sheppard JP, Lakshmanan S, Dahal S, et al. - JACC Cardiovasc Imaging. 2022 Oct;15(10):1825-1828. doi: 10.1016/j.jcmg.2022.04.014
Introductie en methoden
Achtergrond
Behandeling met meervoudig onverzadigde vetzuren (polyunsaturated fatty acids, PUFA’s), met name eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA), heeft positieve resultaten laten zien in sommige, maar niet alle studies naar cardiovasculaire uitkomsten [1,2]. Terwijl grote gunstige effecten zijn beschreven voor zuiver EPA, hebben EPA/DHA-formuleringen gemengde resultaten opgeleverd, waarbij veel studies geen gunstig effect lieten zien [2]. Om een biologische verklaring te vinden voor deze uiteenlopende resultaten, kan coronair beeldvormend onderzoek nuttig zijn om plaqueverandering tijdens PUFA-therapie te beoordelen.
Doel van de studie
Het doel van de studie was de progressie van coronaire plaques te onderzoeken bij patiënten die, naast een statinebehandeling, EPA of EPA/DHA kregen.
Methoden
Dit was een systematische review en meta-analyse van 10 gerandomiseerde prospectieve studies waarin coronaire plaques longitudinaal werden gemeten bij in totaal 860 met een statine behandelde patiënten (72% stabiel coronairlijden, 28% ACS) die werden gerandomiseerd naar behandeling met EPA (vs. placebo) of EPA/DHA (vs. placebo). Voor de plaquemetingen werd gebruikgemaakt van coronaire computertomografie (CCTA; 3 studies), intravasculaire echografie (IVUS ; 4 studies) of optische coherentietomografie (OCT; 3 studies). De gemiddelde follow-uptijd tussen baseline en herhaald beeldvormend onderzoek was 12,3 maanden (SD: 7,1).
Uitkomstmaten
De primaire uitkomstmaten waren de procentuele verandering in totaal plaquevolume en lipidenplaquevolume. Voor studies waarin CCTA was gebruikt, werd ook de absolute volumeverandering van de plaque geschat.
Belangrijkste resultaten
- Patiënten die werden behandeld met een statine plus EPA, vertoonden een grotere procentuele reductie van totaal plaquevolume vergeleken met patiënten die alleen met een statine werden behandeld in de studies met CCTA (gestandaardiseerd gemiddeld verschil (standardized mean difference, SMD): 0,8; 95%BI: 0,3-1,3; P=0,002) en de studies met IVUS (SMD: 0,5; 95%BI: 0,1-1,0; P=0,024).
- Behandeling met een statine plus EPA leidde ook tot een grotere procentuele vermindering van het lipidenvolume in vergelijking met behandeling met alleen een statine in de CCTA-studies (SMD: 0,6; 95%BI: 0,1-1,1; P=0,023) en OCT-studies (SMD: 0,9; 95%BI: 0,3-1,6; P=0,006) maar niet in de IVUS-studies (SMD: 1,9; 95%BI: -1,6 tot 5,5; P=0,29).
- Voor behandeling met een statine plus EPA/DHA versus alleen statinebehandeling waren er echter geen significante verschillen in procentuele verandering in totaal plaquevolume of lipidenplaquevolume voor geen enkele beeldvormend-onderzoeksmodaliteit, ongeacht of individuele studies of gepoolde effecten in beschouwing werden genomen.
- In 1 CCTA-studie werd het effect van behandeling met een statine plus EPA vergeleken met dat van alleen een statine. Behandeling met een statine plus EPA resulteerde in een grotere reductie in absoluut totaal plaquevolume (SMD: 0,9; 95%BI: 0,4-1,5; P=0,002) en absoluut lipidenplaquevolume (SMD: 0,7; 95%BI: 0,2-1,1; P=0,009) vergeleken met alleen statinebehandeling.
- In de 2 CCTA-studies waarin statinebehandeling plus EPA/DHA werd vergeleken met alleen statinebehandeling, werden echter geen verschillen gevonden in absolute verandering in totaal plaquevolume of lipidenplaquevolume.
Conclusie
Deze systematische review en meta-analyse van 10 gerandomiseerde prospectieve studies waarin gebruik werd gemaakt van coronair beeldvormend onderzoek, toonde een grotere procentuele vermindering in totaal plaquevolume en lipidenplaquevolume bij patiënten die werden behandeld met een statine plus EPA vergeleken met patiënten die alleen een statine kregen in meerdere, maar niet alle studies. Behandeling met een statine plus EPA resulteerde ook in een grotere absolute reductie in totaal plaquevolume en lipidenplaquevolume. Een behandeling met een statine plus EPA/DHA daarentegen veranderde geen van de plaqueparameters in vergelijking met een behandeling met alleen een statine.
De auteurs concluderen dat “de literatuur over beeldvormend onderzoek zuiver EPA maar niet EPA/DHA als aanvulling op statines ondersteunt en een biologische basis biedt voor de bevindingen voor klinische uitkomstmaten”. Aangezien EPA en DHA met elkaar concurreren voor opname in de lipidendubbellagen en verschillende downstreameffecten hebben, is het mogelijk dat DHA de gunstige effecten van EPA op atherosclerose verdunt of anderszins verstoort.
Referenties
1. Bernasconi AA, Lavie CJ, Milani RV, Laukkanen JA. Omega-3 benefits remain strong post-STRENGTH. Mayo Clin Proc. 2021;96:1371–1372.
2. Khan SU, Bhatt DL. Meta-analysis of contemporary trials of omega-3 fatty acids containing both eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids. EClinicalMedicine. 2021;39:101110. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2021.101110