Discordantie tussen apoB- en LDL-c-waarden bij algemene bevolking

Een crosssectionele studie onder Amerikaanse volwassenen die geen statines gebruikten, toonde een discordant hoge apoB-waarde ten opzichte van de LDL-c- of niet-HDL-c-waarde, zelfs bij metabolisch gezonde deelnemers.

Deze samenvatting is gebaseerd op de publicatie van Sayed A, Peterson ED, Virani SS, et al. - Individual Variation in the Distribution of Apolipoprotein B Levels Across the Spectrum of LDL-C or Non-HDL-C Levels. JAMA Cardiol. 2024 Aug 1;9(8):741-747. doi: 10.1001/jamacardio.2024.1310

Introductie en methoden

Achtergrond

Hoewel de LDL-c-, niet-HDL-c- en apoB-waarden sterk gecorreleerd zijn, kunnen ze verschillen omdat de cholesterolinhoud van apoB-deeltjes variabel is. Als marker van het ASCVD-risico wordt apoB beschouwd als superieur aan LDL-c [1-5]. En voor patiënten met hypertriglyceridemie – die meer apoB-deeltjes hebben dan geschat op basis van hun LDL-c-waarde – geeft de huidige Amerikaanse richtlijn voor het management van bloedcholesterol een relatieve aanbeveling voor het meten van apoB [6].

Het is echter onbekend of individuen zonder metabole risicofactoren een soortgelijke discrepantie tussen de apoB- en LDL-c-waarden vertonen. Bovendien zijn er weinig gegevens om de LDL-c-streefwaarde en -drempelwaarde te vertalen naar hun apoB-equivalenten.

Doel van de studie

De auteurs (1) beoordeelden de variabiliteit in de apoB-waarde over het spectrum van LDL-c- of niet-HDL-c-waarden, (2) kwantificeerden discordantie tussen de apoB-waarde en de LDL-c- of niet-HDL-c-waarde en (3) evalueerden of discordantie tussen de waarden van apoB en LDL-c of niet-HDL-c beperkt is tot mensen met een metabole risicofactor.

Methoden

In een crosssectionele studie werden gegevens over de apoB-, totaalcholesterol-, HDL-c- en triglyceridewaarden verzameld van 12.688 deelnemers van ≥18 jaar oud aan de Amerikaanse National Health and Nutrition Examination Survey tussen 2005 en 2016. Om de LDL-c-waarde te schatten, werd de Martin-Hopkins-vergelijking gebruikt. Exclusiecriteria waren statinegebruik en triglyceriden >400 mg/dl.

Discordantie tussen de apoB- en LDL-c-waarden was het verschil tussen de waargenomen (gemeten) apoB-waarde en de geschatte apoB-waarde (d.w.z.: de mediane apoB-waarde voor de LDL-c-waarde van een individu). Een metabolisch gezond profiel was gedefinieerd als BMI 18,5-24,9 kg/m², triglyceriden <150 mg/dl en afwezigheid van diabetes.

Belangrijkste resultaten

Verdeling van apoB-waarde over spectrum van LDL-c- of niet-HDL-c-waarden

• Voor een LDL-c-waarde van 55, 70, 100 en 190 mg/dl (1,4, 1,8, 2,6 en 3,6 mmol/l) was de overeenkomstige populatie-mediane apoB-waarde respectievelijk 49, 60, 80 en 140 mg/dl.
• Voor elke gegeven LDL-c-waarde werd een reeks apoB-waarden waargenomen.
• Bij een LDL-c-waarde van 100 mg/dl had 50% van de populatie een apoB-waarde tussen 75 en 86 mg/dl (d.w.z.: het respectievelijk 25e en 75e apoB-percentiel voor die LDL-c-waarde) en had 95% van de populatie een apoB-waarde tussen 66 en 99 mg/dl (d.w.z.: het respectievelijk 2,5e en 97,5e apoB-percentiel voor die LDL-c-waarde).
• Over het gehele spectrum van niet-HDL-c-waarden werd ook aanzienlijke variabiliteit in de apoB-waarde waargenomen.
• Bij een niet-HDL-c-waarde van 130 mg/dl had 95% van de populatie een apoB-waarde tussen 73 en 102 mg/dl.
• De apoB-variabiliteit was het grootst wanneer de LDL-c-waarde werd geschat met de Friedewald-vergelijking, kleiner bij gebruik van de Martin-Hopkins- of Sampson-vergelijking en het kleinst bij gebruik van de niet-HDL-c-waarde.

Discordantie tussen apoB- en LDL-c- of niet-HDL-c-waarden per subgroep

• De volgende kenmerken waren geassocieerde met grotere positieve discordantie (d.w.z.: hogere waargenomen versus geschatte apoB-waarde): oudere leeftijd, mannelijk geslacht, Hispaanse etniciteit, obesitas (BMI ≥30 kg/m²), diabetes, hogere triglyceridewaarde, hogere HbA1c-waarde, hogere BMI, statinegebruik en slechte metabole gezondheid.
• Voor alle vergelijkingen was de variabiliteit binnen subgroepen groter dan het verschil tussen de subgroepen.
• Hoewel personen met een metabole risicofactor een grotere kans hadden op een discordant hoge apoB-waarde, werd ook significante variabiliteit in de apoB-waarde gezien bij metabolisch gezonde deelnemers.

Conclusie

Deze crosssectionele studie van een nationaal representatieve steekproef van Amerikaanse volwassenen die geen statines gebruikten, toonde aanzienlijke variabiliteit in de apoB-waarde over het gehele spectrum van LDL-c- of niet-HDL-c-waarden en een aanzienlijke discordantie tussen de apoB- en LDL-c- of niet-HDL-c-waarden. Bij personen met een metabole risicofactor was de gemeten apoB-waarde gemiddeld hoger dan geschat op basis van de LDL-c- of niet-HDL-c-waarde. Maar een discordant hoge apoB-waarde werd ook waargenomen bij sommige metabolisch gezonde deelnemers. Volgens de auteurs lijkt “[d]e huidige richtlijnbenadering om apoB alleen te meten bij mensen met hypertriglyceridemie te beperkt te zijn”.

Vind dit artikel online op JAMA Cardiol.

Referenties

1. Marston NA, Giugliano RP, Melloni GEM, et al. Association of apolipoprotein B–containing lipoproteins and risk of myocardial infarction in individuals with and without atherosclerosis: distinguishing between particle concentration, type, and content. JAMA Cardiol. 2022;7(3):250-256. doi:10.1001/jamacardio.2021.5083
2. Pencina MJ, D’Agostino RB, Zdrojewski T, et al. Apolipoprotein B improves risk assessment of future coronary heart disease in the Framingham Heart Study beyond LDL-C and non–HDL-C. Eur J Prev Cardiol. 2015;22(10):1321-1327. doi:10.1177/2047487315569411
3. Benn M, Nordestgaard BG, Jensen GB, Tybjaerg-Hansen A. Improving prediction of ischemic cardiovascular disease in the general population using apolipoprotein B: the Copenhagen City Heart Study. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2007;27(3):661-670. doi:10.1161/01.ATV.0000255580.73689.8e
4. Sniderman AD, Williams K, Contois JH, et al. Ameta-analysis of low-density lipoprotein cholesterol, non–high-density lipoprotein cholesterol, and apolipoprotein B as markers of cardiovascular risk. Circ Cardiovasc Qual Outcomes. 2011;4(3):337-345. doi:10.1161/CIRCOUTCOMES.110.959247
5. Mora S, Buring JE, Ridker PM. Discordance of low-density lipoprotein (LDL) cholesterol with alternative LDL-related measures and future coronary events. Circulation. 2014;129(5):553-561. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.113.005873
6. Grundy SM, Stone NJ, Bailey AL, et al. 2018 AHA/ACC/AACVPR/AAPA/ABC/ACPM/ADA/AGS/APhA/ASPC/NLA/PCNA guideline on the management of blood cholesterol: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Circulation. 2019;139(25):e1082-e1143. doi:10.1161/CIR.0000000000000625