Achtergrond

Het Europese Comité voor geneesmiddelen voor menselijk gebruik (CHMP, adviserend orgaan van de EMA) heeft het mogelijke verband tussen het gebruik van angiotensine II receptor antagonisten (ARBs) en het optreden van de nieuwe gevallen van kanker beoordeeld en concludeerde dat het bewijsmateriaal niet wijst op een verhoogd risico op kanker bij patiënten die deze geneesmiddelen gebruiken.

ARB's

Angiotensine-II-receptor-antagonisten (ARB's) zijn goedgekeurd in de Europese Unie sinds het midden van de jaren 1990 voor de behandeling van hypertensie (hoge bloeddruk). Ze worden ook gebruikt bij de behandeling van aandoeningen zoals hartfalen en nierziekte bij diabetes type 2 en voor de preventie van beroertes en hart-en vaatziekten. 

Aanleiding

De beoordeling werd formeel verzocht door de Italiaanse Medicines Agency na de publicatie van een meta-analyse die een klein verhoogd risico op nieuwe kankergevallen (met name longkanker) met ARBs in vergelijking met placebo en andere cardiale geneesmiddelen (7,2% versus 6%) liet zien.

Methodiek en conclusies

Het CHMP beoordeelde alle beschikbare gegevens over het risico van kanker bij patiënten die ARBs gebruiken, inclusief de meta-analyse. Het oordeelde dat de bewijzen uit de meta-analyse zwak was, en merkt een aantal problemen met de kwaliteit van de gegevens, met name dat patiënten in de studies niet lang genoeg werden opgevolgd om duidelijk een verband te leggen tussen ARBs en kanker, informatie over het risico van kanker voor aanvang van de behandeling ontbrak en er was een mogelijkheid van publicatiebias, waardoor studies die een verband met kanker hadden een grotere kans hadden meegenomen te worden in de analyse.

De CHMP beoordeelde ook gegevens van grote populatiestudies en meer complete meta-analyses die niet dezelfde methodologische problemen als de oorspronkelijke meta-analyse hadden, en de resultaten lieten geen een verhoogd risico op kanker met ARBs. Zoals bij alle geneesmiddelen, zullen de veiligheid van de ARBs continu worden bewaakt door de EU regelgevende instanties.

Klik onderstaand voor het persbericht van de EMA

Literatuur Natriuminname: een risicofactor voor endotheeldisfunctie en hypertensie 13-7-2012 Forman JP et al, Circulation. 2012;125:3108-16. Epub 2012 Jun 18 Een hogere inname van natrium zou positief kunnen zijn geassocieerd met een longitudinale toename van de SUA en de UAE, wat het verband tussen de inname van natrium en hypertensie zou kunnen wijzigen. Dit werd getest in deelnemers aan de PREVEND-studie (Prevention of Renal and Vascular End Stage Disease). Lees meer...	Literatuur Azilsartan medoxomil/chloortalidon voor bloeddrukverlaging 3-7-2012 Cushman WC, Bakris GL et al, Hypertension. 2012 Jun 18 Deze studie vergeleek de bloeddrukverlagende werkzaamheid, veiligheid en verdraagbaarheid van azilsartan medoxomil plus chloortalidon met olmesartan medoxomil en hydrochloorthiazide bij personen met stadium 2 systolische hypertensie. Lees meer...
Literatuur, Nederlands Onderzoek Online behandeling gunstig voor patiënten met cardiovasculaire aandoeningen 15-6-2012 Vernooij J W P et al. BMJ 2012;344:bmj.e3750 Patiënten met een vaataandoening lopen een hoger risico op een volgende gebeurtenis of sterfte. Van de behandeling van vasculaire risicofactoren door nurse practitioners is bewezen dat deze zeer effectief is bij het verminderen van deze risico's. Deze studie keek naar het effect na een jaar in een relatief grote groep patiënten. Het primaire eindpunt van de studie was de relatieve verandering in de Framingham-risicoscore (FRS) na een jaar. Lees meer...	webcast Joris Vernooij: cardiovasculair risicomanagement via internet 15-6-2012 Joris Vernooij, internist, UMC Utrecht Joris Vernooij (internist, UMC Utrecht) et al. onderzochten of cardiovasculair risicomanagement via internet onder leiding van een verpleegkundige een gunstige invloed zou hebben op risicofactoren. Deze vorm van zorg bij de patiënt thuis is in ieder geval effectiever en goedkoper. Lees meer...
Literatuur Online behandeling gunstig voor patiënten met cardiovasculaire aandoeningen 12-6-2012 JWP Vernooij, HAH Kaasjager, Y van der Graaf, et al., on behalf of the SMART study group Een internet-gebaseerd preventieprogramma onder leiding van een verpleegkundige, bovenop gebruikelijke zorg, kan bijdragen tot het verminderen van het lange-termijn risico van vasculaire gebeurtenissen of sterfte. Lees meer...	Literatuur RAAS-remmers en mortaliteitsreductie 2-5-2012 van Vark LC et al Eur Heart J. 2012 Apr 17 Deze meta-analyse evalueerde de effecten van RAAS-remmers voor de indicatie hypertensie op mortaliteit door alle oorzaken en cardiovasculaire mortaliteit. ACE-remmers en ARB's werden ook afzonderlijk bestudeerd. Lees meer...
webcast Wilko Spiering: Renale denervatie in de klinische praktijk 26-4-2012 UMC Utrecht, 3 mei 2012 Renale denervatie is een veelbelovende techniek om complexe hypertensie te behandelen. Dr. Wilko Spiering (internist UMC Utrecht) werkt mee aan de nieuwe richtlijn en licht toe wat renale denervatie in de klinische praktijk kan gaan betekenen. Lees meer...	Literatuur Therapie-resistente hypertensie: incidentie en prognose 19-4-2012 Daugherty SL et al. Circulation. 2012 Apr 3;125(13):1635-42 Deze retrospectieve cohortstudie geeft informatie over de incidentie en de prognose van therapie-resistente hypertensie. Er moet meer moeite worden gedaan om betere resultaten te behalen bij patiënten met therapie-resistente hypertensie, vanwege het hoge risico voor het ontwikkelen van cardiovasculaire gebeurtenissen. Lees meer...
DISSERTATIE Gladde spiercellen in kleine nierarteriën cruciaal 16-4-2012 Dr. Peter Vavrinec (UMCG Groningen en Comenius University, Bratislava) Aandoeningen als hypertensie en diabetes zijn belangrijke risicofactoren voor nierfalen. Dit promotieonderzoek met diermodellen toont het belang aan van een goede werking van de gladde spiercellen van de intrarenale arteriën om nierschade bij deze aandoeningen te beperken. Lees meer...	Literatuur Renale en CV beschermende effecten van ARBs versterkt door zoutrestrictie 28-3-2012 Lambers Heerspink HJ et al, Kidney Int doi:10.1038/ki.2012.74 Het doel van deze studie was om te onderzoeken of een zoutarm dieet de effectiviteit van een ARB verhoogt op de harde renale en cardiovasculaire eindpunten bij type 2-diabetici met nefropathie. Lees meer...
WEBCASTS Nederland onderzoeksland: de WCN en VRN 15-3-2012 2de Cardiovasculaire Conferentie, 15 maart 2012 Tijdens de 2de CardioVasculaire Conferentie geven dr. Arend Mosterd en prof. John Kastelein toelichting over de kansen, bedreigingen en mogelijkheden van samenwerking in het cardiovasculair onderzoek in Nederland. Lees meer...	Cardiovasculair risico door hypertensie: hoog risico, lage controle. 1-3-2012 Wong ND et al, Am J Hypertens. 2012 Feb 9 CV risico varieert sterk bij personen met hypertensie; de behandeling en controle van hypertensie varieert naar gelang het niveau van CV risico. Hypertensiecontrole is het laagst in personen met een hoog risico. Lees meer...
Combineren van aliskiren en blokkers van het RAS: effecten op hyperkaliëmie en acute nierschade 15-2-2012 Harel Z et al, BMJ. 2012 Jan In deze meta-analyse wordt het risico van acute nierschade en hyperkaliëmie geanalyseerd wanneer verschillende blokkers van het renine-angiotensine systeem worden gecombineerd. Lees meer...	NICE hypertensie richtlijnen revisited 30-1-2012 BMJ. 2012 Jan 13 In het BMJ van deze week blijkt dat er nog steeds controverse bestaat over de beste manier om hypertensie bij volwassenen vast te stellen en te behandelen. Op kritische noten reageren de auteurs van de nieuwste NICE- richtlijn met ....... Lees meer...
studie met aliskiren ALTITUDE trial gestaakt 9-1-2012 De ALTITUDE studie is gestaakt ten gevolge van een toename van de bijwerkingen en geen duidelijke voordelen bij patiënten behandeld met de directe renine-remmer aliskiren. Lees meer...	Determinanten en gevolgen van variaties in de nierfunctie Inzichten uit EPHESUS: 12-12-2011 Rossignol P: Circulation. 2011 Nov 29 Verminderde nierfunctie is een belangrijke negatieve prognostische factor bij acuut en chronisch hartfalen (HF), hoewel de meeste behandelingen die de prognose van patiënten met hartfalen verbeteren leiden tot een afname van de nierfunctie. Lees meer...
ACE-I en ARBs zijn nuttig bij normotensieve patiënten met atherosclerose 10-11-2011 McAlister FA; Eur Heart J. 2011 Oct 31. Het is onduidelijk of angiotensine-converting enzyme-remmers (ACE-I) of angiotensine receptor blokkers (ARB) gunstig zijn voor personen met, of een verhoogd risico op, atherosclerotische vaatziekten die normotensief zijn. Deze studie probeerde een antwoord op deze vraag te krijgen. (met PPT) Lees meer...	Follow-up resultaten van patiënten met hartfalen uit de ALLHAT trial 27-10-2011 CLinda B. Piller et al, Circulation. 2011;124:1811-1818. Nieuwe langetermijn follow-up resultaten uit de "Antihypertensive and Lipid-Lowering Treatment to Prevent Heart Attack" Trial (ALLHAT) specifiek voor hartfalen werden bekendgemaakt. Lees meer...
EMA report Geen verhoogd risico op kanker bij gebruik ARB's 21-10-2011 Het verband tussen een verhoogd risico op kanker en het gebruik van angiotensine II receptorblokkers (ARB's) werd door de EMA onderzocht. Lees meer...	Kosteneffectiviteit in de diagnose van hoge bloeddruk in de eerste lijn 6-10-2011 In de Lancet werd nu een studie gepubliceerd met een vergelijking tussen bloeddrukmeting thuis, ambulant of in de kliniek wat betreft kosteneffectiviteit. Lees meer...
Richtlijnen NICE publiceert hypertensierichtlijn 12-9-2011 De National Institute of Clinical Excellence (NICE) uit het Verenigd Koninkrijk heeft zojuist een nieuwe richtlijn over hypertensie uitgebracht. Lees meer...	Ambulante versus klinische bloeddrukbepaling 16-8-2011 Of ambulante of klinische bloeddrukbepaling/bloeddrukbepaling thuis het beste is voor de diagnose hypertensie is onduidelijk. Een meta-analyse uit de BMJ suggereert dat klinische bloeddrukbepaling (of thuis) kan leiden tot een overschatting. (Open access) Lees meer...
EAS/ESC richtlijn Richtlijn over dyslipidemieën uitgebracht door de ESC/EAS 6-7-2011 De European Society of Cardiology en de European Atherosclerosis Society publiceerden een richtlijn over de management van dyslipidemieën (met slides en link naar artikel). Lees meer...	Apixaban non-inferieur aan warfarine in strokepreventie 22-6-2011 Apixaban (Eliquis, Pfizer/Bristol-Myers Squibb) is noninferieur aan warfarine in de preventie van stroke en systemische embolie bij patiënten met atriumfibrilleren. Lees meer...
Perifeer arterieel vaatlijden en preventieve therapie 22-6-2011 Perifeer arterieel vaatlijden is geassocieerd met een hogere sterftekans, preventieve therapieën beschermen mogelijk. Lees meer...	FDA: geen verhoogd risico op kanker bij gebruik ARB's 3-6-2011 Naar aanleiding van berichten over vermeende carcinogeniteit van angiotensine receptorblokkers (ARBs) stelde de Food and Drug Administration een onderzoek in. Lees meer...
Eerste resultaten van de polypil: mogelijk reductie van CV events 30-5-2011 Gebruik van de polypil laat een reductie in systolische bloeddruk en LDL-cholesterol zien. Lees meer...	EuroPCR Effect renale denervatie op bloeddrukverlaging 17-5-2011 Nieuwe data laten een aanhoudend bloeddrukverlagend effect zien na renale denervatie. Lees meer...
Symposiumverslag Verslag CVC 2011 18-4-2011 Klik hier voor het verslag over de onderwerpen die tijdens het plenaire programma aan bod kwamen. Lees meer...	Nederlands onderzoek gepresenteerd op ACC Apixaban zinvol bij atriumfibrilleren 12-4-2011 Preventie van stroke met apixaban werd onderzocht bij patiënten met atriumfibrilleren bij wie vitamine-K-antagonisten ongeschikt zijn. Lees meer...
ACC 2011 NEW ORLEANS Effect ARB met of zonder calciumantagonist bij oudere patiënten 7-4-2011 De OSCAR trial vergeleek de combinatie van de angiotensine II receptor blokker olmesartan en een calciumantagonist met monotherapie olmesartan. Lees meer...	De impact van hypertensie en diabetes bij PCI 21-3-2011 Diabetes heeft een negatieve invloed op klinische uitkomsten na PCI, met name in combinatie met hypertensie. Lees meer...
ARBs vertragen het optreden van microalbuminurie bij DM II 11-3-2011 Olmesartan liet in een recente studie een reductie van het optreden van diabetische nefropathie zien. Lees meer...	Voordeel antihypertensiva ook bij normotensieve CV patiënten 3-3-2011 Normotensieve patiënten met cardiovasculaire aandoeningen toonden een significante reductie in het risico op optreden van cardiovasculaire events en mortaliteit wanneer zij met antihypertensieve geneesmiddelen werden behandeld. Lees meer...
Nieuwe richtlijn voor vrouwen verlaagt de drempelwaarde voor CV risico 21-2-2011 De recent gepubliceerde richtlijn heeft de drempelwaarde voor hoogrisicopatiënten onder vrouwen verlaagd. Lees meer...	Wereldwijde toename in obesitas, echter gunstige trends in bloeddruk en cholesterol 4-2-2011 De wereldwijde epidemie in obesitas schrijdt onverminderd voort, zo laat recent onderzoek zien, met daarnaast echter ook positief nieuws ten aanzien van de bloeddruk- en cholesterolniveaus. Lees meer...
Ambulante bloeddrukmeting: groot potentieel voor CV preventie bij vrouwen 3-2-2011 Een meta-analyse suggereert dat bloeddrukverlaging bij vrouwen een hogere reductie in CV events teweeg kan brengen. Lees meer...	Nierfunctieverlies gerelateerd aan staken hartmedicatie postmyocardinfarct 19-1-2011 Onderzoekers aan de universiteit van Harvard (Boston, VS) hebben aangetoond dat langdurig gebruik van hartmedicatie bij ouderen na een myocardinfarct laag is, in het bijzonder bij patiënten met nierfunctiestoornissen. Lees meer...
HYPERTENSIE Nieuwe behandeling tegen hoge bloeddruk 20-11-2010 ROTTERDAM - Een nieuwe methode om bloeddruk te verlagen door het gericht wegbranden van zenuwen rondom de nieren blijkt goed te werken. De resultaten werden gepresenteerd op het jaarcongres van de American Heart Association. Lees meer...	HYPERTENSIE/CV RISICO/STROKE J-curve linkt bloeddruk aan meeste CV events bij CAD patiënten 4-10-2010 Lage bloeddruk is geassocieerd met een verhoogd risico op cardiovasculaire events bij patiënten met coronaire hartziekten, aldus een analyse van de TNT studie. Lees meer...
HYPERTENSIE Kalium verlaagt bloeddruk aanzienlijk 15-9-2010 Patiënten met een hoge bloeddruk zijn sterk gebaat bij 'goede' kaliumzouten. Dit stellen onderzoekers van de universiteit te Wageningen. Volgens hen is kalium even effectief als halvering van natriumzoutinname. Lees meer...	CV Risico/STROKE Multifactoriële interventie verbeterd hypertensie, maar niet CV eindpunten 13-9-2010 Multifactoriële interventie voor toename van therapietrouw van patiënten met antihypertensieve medicatie verbeterd zowel de therapietrouw als de bloeddruk zelf t.o.v. standaard zorg, maar heeft geen invloed op de mortaliteit en het risico op cardiovasculaire hospitalisatie. Lees meer...
ESH Richtlijn ESH - Metabolic syndrome 2009 2-9-2010 ESH The metabolic syndrome in hypertension: European society of hypertension position statement Journal of Hypertension 2008, 26:1891–1900 Lees meer...	ESH Richtlijn ESH -Hypertensie 2009 2-9-2010 ESH Reappraisal of European guidelines on hypertension management: a European Society of Hypertension Task Force document Journal of Hypertension 2009, 27:000–000 Lees meer...
Hypertensie Utrechtse primeur: nieuwe kathetertechniek voor hoge bloeddruk 2-8-2010 Nieuwe techniek verlaagt hoge bloeddruk Lees meer...	Hypertensie CHMP: positief advies voor telmisartan/amlodipine bij essentiële hypertensie 26-7-2010 De CHMP heeft een positief advies gegeven aan de combinatie telmisartan/amlodipine voor markt autorisatie bij essentiële hypertensie.Lees meer...
HYPERTENSIE ROADMAP studie gepresenteerd en FDA safety review 23-6-2010 Oslo, Noorwegen- ROADMAP studie gepresenteerd tijdens ESH congres in Oslo; hypertensie experts reageren op FDA review van olmesartan safety. Lees meer...	hypertensie Agressieve anti hypertensieve therapie bij DM type 2: ACCORD studie 29-4-2010 Is het zinvol te streven naar een systolische bloeddruk < 120 mmHG bij DM type 2 patiënten?  In deze studie werden 4733 patiënten gerandomiseerd naar behandeling gericht op een systolische druk <120 mmHG (agressieve therapie) óf <140 mmHG (standaard therapie). Primair eindpunt was het voorkomen van cardiovasculaire events. Lees meer...
hypertensie/nier Effect benazepril/amlodipine op progressief nierfalen: ACCOMPLISH studie 3-4-2010 11 506 patiënten met hypertensie en een hoog risico op de ontwikkeling van cardiovasculaire morbiditeit werden behandeld met een combinatie van benezapril/amlodipine of benezapril/hydrochlorothiazide. Progressief nierfalen is het eindpunt. Lees meer...