Lage Lp(a)-waarden niet geassocieerd met de ziekte van Alzheimer of vasculaire dementie

In een analyse van 3 grote prospectieve cohorten werd geen associatie gevonden tussen lage Lp(a)-waarden en het risico op de ziekte van Alzheimer of vasculaire dementie.

Deze samenvatting is gebaseerd op de publicatie van Thomas PE, Vedel-Krogh S, Nielsen SF, et al. – Lipoprotein(a) and risk of dementia: findings from three cohort studies. Eur Heart J. 2025. 2025 Aug 18:ehaf465. [Online ahead of print] doi: 10.1093/eurheartj/ehaf465.

Introductie en methoden

Achtergrond

Dementie deelt risicofactoren met ASCVD, en een verhoogde Lp(a)-waarde is een causale risicofactor voor ASCVD. Eerdere studies lieten inconsistente bevindingen zien over de associatie tussen Lp(a) en dementie [1-3]. Nu potente Lp(a)-verlagende therapieën in fase 3-studies worden onderzocht, is het van belang om meer inzicht te krijgen in de relatie tussen Lp(a) en dementie.

Doel van de studie

Het doel van de studie was om de relatie te onderzoeken van Lp(a) met de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie en dementie door alle oorzaken (gedefinieerd als de ziekte van Alzheimer en/of vasculaire dementie).

Methoden

Gegevens werden verzameld uit 3 hedendaagse prospectieve cohortstudies: de Copenhagen General Population Study (n=106.458), de Copenhagen City Heart Study (n=10.571) en de UK Biobank (n=458.601) (totale n=575.630). Plasma Lp(a)-waarden waren beschikbaar voor 539.478 deelnemers. In de Deense cohorten waren er van 117.029 personen gegevens beschikbaar over het aantal LPA kringle IV type 2 (KIV-2)-herhalingen, een determinant van isovormgrootte die invers gecorreleerd is met plasma Lp(a)-concentraties [4-5]. Multivariate gecorrigeerde subdistributie HR’s werden berekend met de Fine en Gray-methode, waarbij rekening werd gehouden met concurrerende risico’s zoals overlijden, emigratie of andere vormen van dementie.

De mediane follow-up was 10,1 jaar in de Deense studies en 13,7 jaar in de UK Biobank, met een maximale follow-up van respectievelijk 30,2 jaar en 16,0 jaar. Tijdens follow-up werden 6.404 gevallen van de ziekte van Alzheimer en 7.866 gevallen van vasculaire dementie geregistreerd.

Belangrijkste resultaten

Plasma Lp(a)-waarden

• In continue analyses zonder rekening te houden met concurrerende risico’s was Lp(a) niet geassocieerd met de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie of dementie door alle oorzaken in beide cohorten.
• Na correctie voor concurrerende risico’s was een 50 mg/dL hogere Lp(a)-waarde niet geassocieerd met de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie of dementie door alle oorzaken in de Deense cohorten of de UK Biobank (subdistributie HR’s: ~0,98-1,00; alle P>0,05), terwijl dezelfde toename sterk geassocieerd was met ASCVD-risico (subdistributie HR: 1,23; 95%BI: 1,19-1,27; P<0,001 in de Deense cohorten; subdistributie HR: 1,29; 95%BI: 1,27-1,30; P<0,001 in de UK Biobank).
• In absolute risicoanalyses waarbij rekening werd gehouden met concurrerende risico's, hadden personen uit de UK Biobank met Lp(a) in het >95e percentiel een iets hoger absoluut risico op vasculaire dementie op 80-jarige leeftijd in vergelijking met personen in het ≤50e percentiel (3,6% vs. 3,3%; P=0,01), maar niet op de ziekte van Alzheimer (2,9% vs. 2,5%; P=0,10). In de Deense cohorten werden geen significante verbanden gevonden.

LPA-genotypen

• Genetische analyses in de Deense populatie toonden aan dat dragers met LPA KIV-2-herhalingen in het laagste 5e percentiel (wat wijst op kleinere isovormen en levenslang verhoogde Lp(a)-waarden) een hoger risico hadden op de ziekte van Alzheimer (subdistributie HR: 1,25; 95%BI: 1,06-1,46) vergeleken met individuen in het >50e percentiel.
• In vergelijking met personen in het >50e KIV-2-percentiel hadden personen met KIV-2-herhalingen in het laagste 5e percentiel een vergelijkbaar risico op vasculaire dementie (subdistributie HR: 0,93; 95%BI: 0,77-1,12) of dementie door alle oorzaken (subdistributie HR: 1,08; 95%BI: 0,94-1,23).

Conclusie

In deze grootschalige analyse van 3 prospectieve cohorten waren lage Lp(a)-waarden niet geassocieerd met het risico op de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie of dementie door alle oorzaken. Een rol van hoge Lp(a)-concentraties of een kleine isovormgrootte bij het risico op dementie kan echter niet volledig worden uitgesloten. Volgens de auteurs ondersteunen hun bevindingen indirect dat farmacologische verlaging van Lp(a) waarschijnlijk niet zal leiden tot een verhoogd risico op dementie.

Vind dit artikel online op Eur Heart J.

Referenties

1. Rasmussen IJ, Luo J, Frikke-Schmidt R. Lipids, lipoproteins, and apolipoproteins: associations with cognition and dementia. Atherosclerosis 2024;398:118614. https://doi.org/10.1016/j.atherosclerosis.2024.118614
2. Kunutsor SK, Khan H, Nyyssönen K, Laukkanen JA. Is lipoprotein (a) protective of dementia? Eur J Epidemiol 2016;31:1149–52. https://doi.org/10.1007/s10654-016-0184-0
3. Larsson SC, Gill D, Mason AM, Jiang T, Bäck M, Butterworth AS, et al. Lipoprotein(a) in Alzheimer, atherosclerotic, cerebrovascular, thrombotic, and valvular disease: Mendelian randomization investigation. Circulation 2020;141:1826–8. https://doi.org/10.1161/circulationaha.120.045826
4. Kronenberg F, Mora S, Stroes ESG, Ference BA, Arsenault BJ, Berglund L, et al. Lipoprotein(a) in atherosclerotic cardiovascular disease and aortic stenosis: a European Atherosclerosis Society consensus statement. Eur Heart J 2022;43: 3925–46. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehac361
5. Kamstrup PR, Tybjaerg-Hansen A, Steffensen R, Nordestgaard BG. Genetically elevated lipoprotein(a) and increased risk of myocardial infarction. JAMA 2009;301:2331–9. https://doi.org/10.1001/jama.2009.801