Link tussen slaaptekort en gewichtstoename
Een gerandomiseerde, gecontroleerde, cross-over studie toonde aan dat slaapbeperking leidt tot hogere calorie-inname, gewichtstoename en een toename van abdominaal vet.
Effects of Experimental Sleep Restriction on Energy Intake, Energy Expenditure, and Visceral ObesityLiteratuur - Covassin N et al. - J Am Coll Cardiol . 2022 Apr 5;79(13):1254-1265. doi: 10.1016/j.jacc.2022.01.038.
Introductie en methoden
Achtergrond
Chronisch slaaptekort is in verband is gebracht met obesitas, morbiditeit en vroegtijdige sterfte. Studies die dit verband hebben onderzocht tonen echter tegenstrijdige resultaten [1-4].
Observationele data die impliceren dat korte slaapduur een factor is waardoor obesitas in de hand wordt gewerkt, zijn weliswaar sterk suggestief maar inferentieel [5-10]. De experimentele studies op het gebied van slaaprestrictie en gewichtsregulatie kennen de nodige beperkingen en zijn met elkaar in tegenspraak [11-16]. Tevens is niet duidelijk of slaaptekort vettoename induceert, en op welke plaats in het lichaam overtollig vet wordt opgeslagen [17-20].
Doel van de studie
Het doel van deze gerandomiseerde, gecontroleerde cross-over studie was het onderzoeken van de effecten van verlengde slaapbeperking versus normale slaap (controle) op de energie-inname, energieverbruik en de regionale vetopslag bij gezonde, niet-obese mensen. Tijdens deze studie hadden de proefpersonen onbeperkt toegang tot gratis voedsel.
Methoden
In totaal namen 12 gezonde mensen (9 mannen/3 vrouwen in de leeftijd van 19-39 jaar) met body mass index (BMI) < 30 kg/m2 deel aan deze studie. De proefpersonen verbleven gedurende 21 dagen in de studiefaciliteit. Zij werden 1:1 gerandomiseerd naar ofwel 14 dagen experimentele slaapbeperking (mogelijkheid tot 4 uur slaap) ofwel controleslaap (mogelijkheid tot 9 uur slaap). Voorafgaand aan deze 14 dagen hadden alle deelnemers 4 dagen acclimatiseringstijd waarin ze 9 uur konden slapen, en na de 14 dagen volgden 3 dagen hersteltijd. Na een wash-out periode van minimaal 3 maanden brachten de proefpersonen opnieuw een periode van 21 dagen in de studiefaciliteit door waarbij degenen die in de eerste cyclus slaapbeperking hadden ondergaan nu in controleslaap groep vielen en vice versa. Ook hier startte men met 4 dagen acclimatiseren en eindigde men met 3 dagen hersteltijd.
De primaire uitkomst van deze studie was de gemiddelde verandering in dagelijkse calorie-inname tussen de acclimatiserings- en experimentele fase die werd beoordeeld als het verschil tussen slaaprestrictie en controle-omstandigheden. Secundaire uitkomsten waren onder meer het energieverbruik in rust en na de maaltijd, lichaamsgewicht en abdominale vetdistributie (gemeten met CT-scan).
Belangrijkste resultaten
- Tijdens de slaapbeperkingsperiode consumeerden proefpersonen 308.1 meer kilocalorieën per dag (95% CI 59.2-556.8 kcal/dag, P = 0,015) dan tijdens de controleslaapperiode; hierbij was sprake van een hogere eiwit- en vetinname (resp. 10,9 gram/dag, P = 0,050 en 13,5 gram/dag; p = 0,046).
- Er was geen verandering in energieverbruik tussen de periode met en zonder slaapbeperking.
- Lichaamsgewicht nam zowel tijdens de slaapbeperkingsperiode als tijdens de controleslaapperiode toe, maar de toename was groter na slaapbeperking (+ 0,5 kilo, 95% CI 0.1-0.8 kg, P = 0,008).
- De totale hoeveelheid abdominaal visceraal vet was in de slaapbeperkingsperiode met significant toegenomen in vergelijking met de controleslaapperiode (verschil tussen condities: +7,8 cm², 95% CI 0.3-15.3 cm², P=0.042) .
Conclusie
De onderzoekers concludeerden dat 14 dagen slaapbeperking in combinatie met ongelimiteerde toegang tot gratis voedsel resulteert in een verhoogde energie-inname die bij gebrek aan veranderingen in energieverbruik leidt tot significante gewichtstoename.
De auteurs stelden: “Onze bevindingen leveren het eerste causale bewijs voor de epidemiologische observaties die korte slaap koppelen aan abdominale obesitas en visceraal vet.”
Referenties
1. St-Onge M-P, Grandner MA, Brown D, et al. Sleep duration and quality: impact on lifestyle
behaviors and cardiometabolic health. A scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2016;134:e367–386.
2. Yin J, Jin X, Shan Z, et al. Relationship of sleep duration with all-cause mortality and cardiovascular events: a systematic review and dose response meta-analysis of prospective cohort studies. J Am Heart Assoc. 2017;6:e005947.
3. Häusler N, Heinzer R, Haba-Rubio J, et al. Does sleep affect weight gain? Assessing subjective sleep and polysomnography measures in a population-based cohort study (CoLaus/HypnoLaus). Sleep. 2019;42:zsz077.
4. Nagai M, Tomata Y, Watanabe T, et al. Association between sleep duration, weight gain, and obesity for long period. Sleep Med. 2013;14:206–210.
5. Chaput J-P, Després J-P, Bouchard C, et al. The association between sleep duration
and weight gain in adults: a 6-year prospective study from the Quebec Family Study. Sleep.
2008;31:517–523.
6. Ford ES, Li C, Wheaton AG, et al. Sleep duration and body mass index and waist circumference among US adults. Obesity. 2014;22:598–607.
7. Hairston KG, Bryer-Ash M, Norris JM, et al. Sleep duration and five-year abdominal fat accumulation in a minority cohort: the IRAS Family Study. Sleep. 2010;33:289–295.
8. Ogilvie RP, Redline S, Bertoni AG, et al. Actigraphy measured sleep indices and adiposity: the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA). Sleep. 2016;39:1701–1708.
9. Stranges S, Cappuccio FP, Kandala N-B, et al. Cross-sectional versus prospective associations of sleep duration with changes in relative weight and body fat distribution the Whitehall II study. Am J Epidemiol. 2008;167:321–329.
10. Jaiswal SJ, Quer G, Galarnyk M, et al. Association of sleep duration and variability with body mass index: sleep measurements in a large US population of wearable sensor users. JAMA Intern Med. 2020;180:1694–1696.
11. Calvin AD, Carter RE, Adachi T, et al. Effects of experimental sleep restriction on caloric intake and activity energy expenditure. Chest. 2013;144:79–86.
12. Markwald RR, Melanson EL, Smith MR, et al. Impact of insufficient sleep on total daily energy expenditure, food intake, and weight gain. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110:5695–5700.
13. Spaeth AM, Dinges DF, Goel N. Effects of experimental sleep restriction on weight gain,
caloric intake, and meal timing in healthy adults. Sleep. 2013;36:981–990.
14. St-Onge M-P, Roberts AL, Chen J, et al. Short sleep duration increases energy intakes but does not change energy expenditure in normal-weight individuals. Am J Clin Nutr. 2011;94:410–416.
15. Nedeltcheva AV, Kilkus JM, Imperial J, et al. Sleep curtailment is accompanied by increased intake of calories from snacks. Am J Clin Nutr. 2009;89:126–133.
16. Cros J, Pianezzi E, Rosset R, et al. Impact of sleep restriction on metabolic outcomes induced by overfeeding: a randomized controlled trial in healthy individuals. Am J Clin Nutr. 2019;109:17–28.
17. Mongraw-Chaffin M, Allison MA, Burke GL, et al. CT-derived body fat distribution and incident cardiovascular disease: the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. J Clin Endocrinol Metab. 2017;102:4173–4183.
18. Britton KA, Massaro JM, Murabito JM, et al. Body fat distribution, incident cardiovascular disease, cancer, and all-cause mortality. J Am Coll Cardiol.2013;62:921–925.
19. Neeland IJ, Ayers CR, Rohatgi AK, et al. Associations of visceral and abdominal subcutaneous adipose tissue with markers of cardiac and metabolic risk in obese adults. Obesity. 2013;21:e439–447.
20. Després J-P, Carpentier AC, Tchernof A, et al. Management of obesity in cardiovascular practice: JACC focus seminar. J Am Coll Cardiol. 2021;78:513–531.