Obesitas verhoogt risico op DM2 bij patiënten met HeFH

In een wereldwijde crosssectionele studie onder volwassen patiënten met heterozygote familiaire hypercholesterolemie (HeFH) was het algemene risico op DM2 vooral verhoogd bij obesitas, maar ook bij een hogere leeftijd of statinegebruik.

Deze samenvatting is gebaseerd op de publicatie van European Atherosclerosis Society Familial Hypercholesterolaemia Studies Collaboration - Association of BMI, lipid-lowering medication, and age with prevalence of type 2 diabetes in adults with heterozygous familial hypercholesterolaemia: a worldwide cross-sectional study. Lancet Diabetes Endocrinol. 2024 Nov;12(11):811-823. doi: 10.1016/S2213-8587(24)00221-3.

Introductie en methoden

Achtergrond

In de algemene bevolking is statinebehandeling geassocieerd met een verhoogd risico op DM2, mogelijk door een verhoogde LDL-opname via de LDL-receptor, wat resulteert in lipotoxiciteit in de pancreas. Verschillende cohortstudies hebben echter een lage prevalentie van DM2 gerapporteerd bij patiënten met heterozygote familiaire hypercholesterolemie (HeFH) [1-3], die vaak met een statine worden behandeld. Dit suggereert dat deze patiënten mogelijk beschermd zijn tegen DM2.

Doel van de studie

Het doel van de studie was om de associatie te onderzoeken van bekende belangrijke determinanten van DM2, waaronder statinegebruik en BMI, met de prevalentie van DM2 bij patiënten met HeFH.

Methoden

In een crosssectionele studie werden gegevens op individueel niveau van 24.784 volwassenen in de leeftijd >18 jaar met een klinische en/of genetische diagnose van HeFH uit 44 landen geëxtraheerd uit het register van de European Atherosclerosis Society Familial Hypercholesterolaemia Studies Collaboration. Patiënten met bekende of vermoede homozygote FH of DM1 werden uitgesloten. Van de geïncludeerde deelnemers hadden 19.818 (80%) een genetisch bevestigde diagnose van HeFH.

Uitkomstmaten

De belangrijkste uitkomstmaat was de prevalentie van DM2 in het algemeen en per WHO-regio, en in relatie tot obesitas (BMI ≥30,0 kg/m²) en lipidenverlagende medicatie als voorspellers.

Belangrijkste resultaten

• In de gehele onderzoekspopulatie was de prevalentie van DM2 5,7% (1415/24.784) en in het cohort met een genetische diagnose was deze 4,1% (817/19.818).
• De prevalentie van DM2 was lager in Nederland (3,2%) en de rest van Europa (8,0%), terwijl het oostelijke Middellandse Zeegebied (29,9%), Zuidoost-Azië en het westelijke deel van de Stille Oceaan (12,0%) en Noord- en Zuid-Amerika (8,5%) een hogere prevalentie lieten zien.
• In een logistische-regressiemodel met multipele variabelen, gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht en lipidenverlagende medicatie, was het risico op DM2 hoger bij patiënten met overgewicht (OR: 1,67; 95%BI: 1,44-1,93; P<0,0001) en bij patiënten met obesitas (OR: 4,78; 95%BI: 4,14-5,53; P<0,0001) vergeleken met deelnemers met een gezond lichaamsgewicht (BMI 18,5-24,9 kg/m²).
• Andere factoren die onafhankelijk geassocieerd waren met een hoger DM2-risico, waren een hogere leeftijd en het gebruik van lipidenverlagende medicatie.
• Wanneer de studiepopulatie werd opgesplitst in 12 risicocategorieën (gebaseerd op leeftijdstertielen, aan- of afwezigheid van obesitas en statinegebruik), was de kans op het ontwikkelen van DM2 het meest verhoogd bij patiënten in de hoogste risicocategorie (leeftijd 55-98 jaar, obesitas, statinegebruik) vergeleken met de referentiegroep (leeftijd 18-38 jaar, geen obesitas, geen statinegebruik) (OR: 74,42; 95%BI: 47,04-117,73).
• Patiënten in het hoogste leeftijdstertiel die een statine gebruikten maar géén obesitas hadden, hadden een lager DM2-risico in verhouding tot de referentiegroep (OR: 24,42; 95%BI: 15,57-38,31).
• Onder patiënten in het genetisch gediagnosticeerde cohort was de OR in de hoogste risicocategorie 65,04 (95%BI: 40,67-104,02) voor degenen met obesitas en 20,07 (95%BI: 12,73-31,65) voor degenen zonder obesitas.

Conclusie

In deze grote, wereldwijde crosssectionele studie onder volwassen patiënten met HeFH was de DM2-prevalentie 6%, maar deze varieerde sterk tussen de WHO-regio’s, met de hoogste prevalentie in het oostelijke Middellandse Zeegebied en in Zuidoost-Azië en het westelijke deel van de Stille Oceaan en de laagste in Europa. Het algemene risico op DM2 was vooral verhoogd bij obesitas, maar ook bij een hogere leeftijd of statinegebruik. Op basis van gerapporteerde prevalentiecijfers voor de algemene bevolking concluderen de auteurs dat HeFH niet lijkt te beschermen tegen de ontwikkeling van DM2. “Onze waarnemingen benadrukken het feit dat statines weliswaar het risico op diabetes kunnen verhogen, maar dat dit effect triviaal is vergeleken met het risico dat wordt gezien bij mensen met overgewicht.”

Vind dit artikel online op Lancet Diabetes Endocrinol.

Referenties

1. Besseling J, Kastelein JJ, Defesche JC, Hutten BA, Hovingh GK. Association between familial hypercholesterolemia and prevalence of type 2 diabetes mellitus. JAMA 2015; 313: 1029–36.
2. Fuentes F, Alcala-Diaz JF, Watts GF, et al. Statins do not increase the risk of developing type 2 diabetes in familial hypercholesterolemia: The SAFEHEART study. Int J Cardiol 2015; 201: 79–84.
3. Brunham LR, Cermakova L, Lee T, et al. Contemporary trends in the management and outcomes of patients with familial hypercholesterolemia in Canada: a prospective observational study. Can J Cardiol 2017; 33: 385–92.