Personen met NAFLD hebben niet automatisch een hoog risico op een acuut MI of beroerte
Een studie met real-world data van vier grote Europese eerstelijnszorg databases laat zien dat NAFLD niet geassocieerd is met een verhoogd risico op AMI en beroerte, na correctie voor traditionele risicofactoren.
Non-alcoholic fatty liver disease and risk of incident acute myocardial infarction and stroke: findings from matched cohort study of 18 million European adultsLiteratuur - Alexander M, Loomis AK, Van der Lei J et al, - BMJ 2019;367:l5367 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.l5367
Introductie en methoden
Niet-alcoholische leververvetting (Non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD) is een marker voor ectopische vetaccumulatie en geassocieerd met risico op diabetes. Bovendien is het ook geassocieerd met CV uitkomsten [1]. Mensen met NAFLD hebben vaak overgewicht of obesitas en hebben abnormale glucose- en lipidenwaarden. Andere factoren die mogelijk leiden tot risico op een acuut myocardinfarct (AMI) of beroerte zijn verhoogde oxidatieve stress, een ontregeld adipokine profiel en hypercoagulabiliteit [2]. Surrogaatmarkers zoals subklinische atherosclerose [3-5], subklinisch AMI of beroerte [3] en atherosclerotische plaque in de halsslagader [6-7] hebben ook een hogere prevalentie in mensen met NAFLD. De ernst van coronaire hartziekten was bovendien hoger in mensen met NAFLD die een coronaire angiografie ondergingen, vs. mensen zonder NAFLD [8].
Meta-analyses toonden een verhoogd risico op CV events in mensen met NAFLD vergeleken met controles [9,10]. Dit verhoogde risiconiveau benaderde het risiconiveau zoals in patiënten met T2DM. Deze resultaten zijn echter onderwerp van discussie, aangezien ze slechts gedeeltelijk gecorrigeerd zijn voor bekende risicofactoren zoals diabetes en lipidenwaarden.
Deze studie verrichte daarom een longitudinale analyse bij mensen met een geregistreerde NAFLD diagnose in vier Europese eerstelijnszorg databases (uit Italië, Nederland, Catalonië/Spanje, VK). Het risico op AMI en beroerte werd bepaald bij mensen bij wie NAFLD geconstateerd is in de klinische praktijk. Afhankelijk van de beschikbare data werden resultaten sequentieel gecorrigeerd voor bekende CV risicofactoren. Data van 120796 deelnemers met een incidente NAFLD diagnose werden gebruikt. Elk NAFLD subject werd gematcht met maximaal 100 deelnemers zonder NAFLD of niet-alcoholische leverontsteking (NASH). Matchen werd gedaan op basis van praktijklocatie (proxy voor sociaaleconomische deprivatie), leeftijd op index/diagnose datum (<5 jaar), geslacht en geregistreerde datum voor bezoek aan een huisarts (<6 maanden).
Belangrijkste resultaten
-Traditionele CV risicofactoren waren meer prevalent in deelnemers met NAFLD vergeleken met gematchte controles. Er waren namelijk meer huidige rokers, meer deelnemers met een verleden met T2DM of hypertensie, en BMI en systolische BP waarden waren hoger bij deelnemers met NAFLD in alle vier databases.
- Na correctie voor leeftijd, geslacht en roken, varieerde de HR voor incidente AMI in deelnemers met NAFLD van 1.03 (95%CI: 0.90-1.18) in de Italiaanse HSD database tot 1.31 (95%CI: 1.16-1.49) in de VK THIN database. De gepoolde HR was 1.17 (95%CI: 1.05-1.30, I²=66%, P=0.03 voor heterogeniteit).
- In een subgroep van deelnemers van wie data van traditionele risicofactoren beschikbaar waren, was de HR voor incident AMI 1.08 (95%CI: 0.96-1.23, gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht en roken). Na correctie voor SBP, T2DM, totaal cholesterol, statinegebruik en hypertensie, was de relatie niet meer statistisch significant (HR: 1.01, 95%CI: 0.91-1.12, I²=48.4%, P=0.12 voor heterogeniteit).
- In de subgroep met beschikbare risicofactordata, was het gepoolde risico op beroerte in het minimaal gecorrigeerde model HR:1.10 (95%CI: 1.04-1.15). Na correctie voor traditionele risicofactoren was het risico afgezwakt naar HR: 1.04 (95%CI: 0.99-1.09, I²=0.0%, P=0.92 voor heterogeniteit).
- In sensitiviteitsanalyses werd gekeken naar personen met NAFLD zonder een daaropvolgende NASH diagnose. Na exclusie van deelnemers met NASH waren de associaties tussen NAFLD en AMI of beroerte onveranderd.
Conclusie
In een real-world eerstelijnszorg studie van meer dan 120000 Europese deelnemers met NAFLD, was een geregistreerde diagnose van NAFLD, na correctie voor traditionele risicofactoren, niet significant geassocieerd met AMI en beroerte. Deze data suggereren daarom dat het risico op CVD in deze mensen beoordeeld kan worden volgens de standaard CV risicoinschattingsmethoden, waarbij NAFLD geen risicoversterker lijkt te zijn.
Referenties
1 Targher G, Day CP, Bonora E. Risk of cardiovascular disease in patients with nonalcoholic fatty liver disease. N Engl J Med 2010;363:1341-50. doi:10.1056/NEJMra0912063
2 Bhatia LS, Curzen NP, Calder PC, et al. Non-alcoholic fatty liver disease: a new and important cardiovascular risk factor?Eur Heart J 2012;33:1190-200. doi:10.1093/eurheartj/ehr453
3 Mellinger JL, Pencina KM, Massaro JM, et al. Hepatic steatosis and cardiovascular disease outcomes: An analysis of the Framingham Heart Study. J Hepatol 2015;63:470-6. doi:10.1016/j.jhep.2015.02.045
4 Salvi P, Ruffini R, Agnoletti D, et al. Increased arterial stiffness in nonalcoholic fatty liver disease: the Cardio-GOOSE study. J Hypertens 2010;28:1699-707. doi:10.1097/HJH.0b013e32833a7de6
5 Lee Y-J, Shim J-Y, Moon B-S, et al. The relationship between arterial stiffness and nonalcoholic fatty liver disease. Dig Dis Sci 2012;57:196-203. doi:10.1007/s10620-011-1819-3
6 Cai J, Zhang S, Huang W. Association between nonalcoholic fatty liver disease and carotid atherosclerosis: a meta-analysis. Int J Clin Exp Med 2015;8:7673-8.
7 Sookoian S, Pirola CJ. Non-alcoholic fatty liver disease is strongly associated with carotid atherosclerosis: a systematic review. J Hepatol 2008;49:600-7. doi:10.1016/j.jhep.2008.06.012
8 Ong JP, Pitts A, Younossi ZM. Increased overall mortality and liver-related mortality in non-alcoholic fatty liver disease. J Hepatol 2008;49:608-12. doi:10.1016/j.jhep.2008.06.018
9 Musso G, Gambino R, Cassader M, et al. Meta-analysis: natural history of non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) and diagnostic accuracy of non-invasive tests for liver disease severity. Ann Med 2011;43:617-49. doi:10.3109/07853890.2010.518623
10 Targher G, Byrne CD, Lonardo A, et al. Non-alcoholic fatty liver disease and risk of incident cardiovascular disease: A meta-analysis. J Hepatol 2016;65:589-600. doi:10.1016/j.jhep.2016.05.013