Menno Huisman geeft een korte introductie over de behandelmogelijkheden voor antistolling. Welke antistollingsmiddelen zijn er bijgekomen en wat zijn de klinische implicaties hiervan?

Niels Jongejan gaat dieper in op de behandelmogelijkheden voor antistolling bij de kwetsbare oudere patiënt met comorbiditeit aan de hand van casuïstiek. Onderwerpen als het valrisico en advanced care planning komen onder andere aan bod.

Jonathan Coutinho bespreekt het couperen van antistolling bij levensbedreigende bloedingen aan de hand van twee casussen van patiënten met DOAC-gerelateerde hersenbloedingen.

Aan de hand van een casus van een oudere patiënt met AF bespreekt Martin Hemels samen met tafelgenoten de antistollingsbehandeling en het switchen van medicatie.

AHA 2024 - Volgens Chisato Izumi was edoxaban even effectief of effectiever dan warfarine in het voorkomen van trombo-embolische events na een bioprothetische klepoperatie in de ENBALV-studie.

AHA 2024 - In de BRAIN-AF-studie werd onderzocht of rivaroxaban superieur is aan placebo bij het voorkomen van cognitieve achteruitgang, beroerte of TIA bij personen met AF en een laag risico op een beroerte. Léna Rivard deelt de resultaten en blikt vooruit.

ESC-congres 2024 De OCEANIC-AF-studie was voortijdig gestopt vanwege inferieure werkzaamheid van asundexian vs. apixaban bij patiënten met AF. Hoe nu verder met factor XIa-remming? Tim de Vries deelt zijn visie.

ESC-congres 2024 De EPIC-CAD-studie onderzocht de werkzaamheid en veiligheid van edoxaban-monotherapie versus edoxaban plus een enkel antiplaatjesmiddel. Freek Verheugt deelt zijn visie op dit onderwerp.

ESC-congres 2024 In de POPular PAUSE TAVI-studie was voortzetting van orale antistolling niet non-inferieur aan onderbreking van orale antistolling bij patiënten die TAVI ondergingen.

ESC-congres 2024 De voorzitter van de NVVC en de voorzitter van de WCN geven hun visie over nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van AF en van hartfalen. Samen bespreken zij de Nederlandse GERAF-studie, de OCEANIC-AF en de nieuwe ESC-richtlijn voor atriumfibrilleren. Tevens komt een consensus-statement over obesitas aan de orde en interessante resultaten uit klinische studies voor hartfalen, zoals de FINEARTS-HF en de RESHAPE-HF2.

ESC-congres 2024 In OCEANIC-AF werden de effecten van de nieuwe factor XIa-remmer asundexian versus apixaban bij patiënten met AF met een hoog beroerterisico onderzocht. Manesh Patel bespreekt de studieresultaten.

4e PANORAMA-symposium Er zijn veel data beschikbaar over de relatieve behandeleffecten van therapieën, maar hoe vertaal je deze data naar absolute behandeleffecten voor individuele patiënten? Prof. dr. Frank Visseren gaat hier dieper op in.

AHA 2023 Tot verrassing van de onderzoekers van de AZALEA-TIMI 71-studie, raadde de Data Safety Monitoring Committee aan om de fase 2-studie met de FXI-remmer abelacimab bij patiënten met AF vroegtijdig te beëindigen. Wat zijn de bevindingen van een interim-analyse?

AHA 2023 In de ARTESIA-studie werden patiënten met subklinisch AF gerandomiseerd naar apixaban of aspirine en gevolgd voor beroerte of systemische embolie en ernstige bloedingen. Jeff Healey bespreekt de resultaten.

ESC-congres 2023 De resultaten van het INTERASPIRE-onderzoek roepen op tot actie om de secundaire preventie van CHD wereldwijd te verbeteren. Joris Holtrop interviewt John McEvoy over de onderzoeksresultaten.

ESC-congres 2023 Marco Valgimigli geeft zijn kijk op de resultaten van de STOPDAPT-3-studie en beschrijft wat de toegevoegde waarde is van de inzichten uit deze studie bij de optimalisatie van antitrombotische therapie na PCI.

ESC-congres 2023 Kwetsbare ouderen met AF werden in de FRAIL-AF-studie gerandomiseerd naar wisselen van een VKA naar een DOAC of een VKA blijven gebruiken. “Wat we zagen was erg verrassend en hadden we zeker niet verwacht”, zegt Linda Joosten.

ESC-congres 2023" Patiënten met atriale episodes met hoge frequentie zouden geen orale antistolling moeten krijgen", zegt Paulus Kirchhof. Hij baseert deze uitspraak op de resultaten van de NOAH-AFNET 6-studie.

Wat is de optimale antitrombotische therapie bij een patiënt met AF die PCI ondergaat? Prof. Ten Berg bespreekt studies die verschillende therapieopties hebben vergeleken en presenteert de opzet van de nieuwe WOEST-3-studie. Met kennisvraag.

Nationale Antistollingsdag 2022 Prof. dr. Gert Jan de Borst spreekt over het gebruik van duale antithrombotische therapie voor secundaire preventie bij hoogrisico perifeer arterieel vaatlijden.

WCN 2022 Hebben alle AF-patiënten antistolling nodig om risico op een beroerte te verlagen? Dr. Conen praat over behandeling van verschillende groepen van AF-patiënten. Tot slot vertelt hij kort iets over de ASPIRE-AF-studie.

WCN 2022 "In de laatste jaren is factor XI naar voren geschoven als veelbevolend target om antistollingsmiddelen te ontwikkelen", zegt prof. Verhamme. Hij geeft een overzicht van nieuwe ontwikkelingen op dit gebied.

Nationale Antistollingsdag 2022 "TAVI-patiënten zijn geen PCI-patiënten", zegt prof. Jur ten Berg. Wat is dan de optimale behandeling voor patiënten met TAVI?

Nationale Antistollingsdag 2022 Jenneke Leentje vertelt over haar ervaring met het opzetten van een perioperatief S-team in het Radboudumc. Ze deelt tips en tricks.

Nationale Antistollingsdag 2022 "Factor XI-remming heeft de potentie om trombose en hemostase te ontkoppelen", zegt Nick van Es. Hoe werkt dat, wat zijn resultaten van fase 2 trials met nieuwe middelen die FXI remmen en wat kunnen we verwachten?

Nationale Antistollingsdag 2022 Een subset van patiënten blijft klachten houden na een longembolie en een deel daarvan komt in aanmerking voor chirurische trombectomie. Dr. Symersky -een thoraxchirurg- vertelt hierover.

Nationale Antistollingsdag 2022 Ongeveer 25% van de patiënten die TAVI ondergaan ontwikkelen subklinische kleptrombose wat mogelijk geassocieerd is met TIA en beroerte. Wat is bij deze patiënten de optimale antitrombotische therapie?

CSI Barcelona 2022 Wat is het risico op HVZ bij patiënten met auto-immuunziekten en is dit al opgenomen in de richtlijnen? Marga Helmink bevraagt Naveed Sattar over dit onderwerp.

ESC 2022 Wat zijn resultaten van fase 2-trials met de twee nieuwe FXIa-remmers asundexian en milvexian in patiënten met eerdere beroerte of TIA? Prof. Verheugt vat de resultaten samen.

ESC 2022 In een subpopulatie van patiënten met reumatische hartziekte en atriumfibrilleren, werd het effect van rivaroxaban vs. VKA onderzocht op het samengestelde eindpunt van beroerte, systemische embolie, MI en sterfte door vasculaire en onbekende oorzaken.

ESC 2022 Ashkan Shoamanesh geeft een samenvatting van de resultaten van het primaire eindpunt en van verkennende analyses van de fase 2 PACIFIC-STROKE-trial met asundexian bij patiënten met non-cardioembolische beroerte.

ESC 2022 In de ESC-Hotlines op zondag kwamen diverse onderwerpen voorbij waaronder FXIa-remmers, AI-studies en het meten van coronaire plaque-activiteit voor het voorspellen van CV-events. Drie cardiologen nemen de details van de studies door.

ACC 2022 Megan Coylewright geeft haar visie op de resultaten van de ADAPT-TAVR-studie waarin werd onderzocht of edoxaban, in vergelijking met DAPT, kleptrombose, cerebrale trombo-embolie en neurologische/neurocognitieve disfunctie na TAVI kan verminderen.

ACC 2022 Vanaf de ACC.22 in Washington praten prof. dr. Verheugt en dr. Hemels ons bij over de PACIFIC-AF-studie. In deze studie werden bloedingen onderzocht met de nieuwe factor XIa-remmer asundexian vs. apixaban bij patiënten met AF.

Nationale Antistollingdag 2021 Dr. Hemels legt uit wat de verschillende (behandel)strategieën zijn bij subklinisch AF en postoperatief AF na cardiale chirurgie en niet-cardiale chirurgie voor preventie van ischemische CVA.

Nationale Antistollingdag 2021 Wat zijn vaatmalformaties en is er een rol voor secundaire tromboseprofylaxe of zelfs primaire tromboseprofylaxe in patiënten met vaatmalformaties?

Nationale Antistollingdag 2021 Jur ten Berg bespreekt een aantal opmerkelijke aspecten van de meest recente NSTEMI-richtlijn van de ESC met betrekking tot gebruik van P2Y12-remmers.

Nationale Antistollingdag 2021 In deze video bespreekt Thijs van Mens de aspecten van het antifosfolipidensyndroom (APS). Hij vertelt o.a. of DOACs een rol spelen bij secundaire profylaxe in patiënten met APS.

Nationale Antistollingdag 2021 Het landelijke programma Tijd voor Verbinding verzamelt praktijkvoorbeelden van goed georganiseerde antistollingszorg en draagt eraan bij om deze goede voorbeelden over het land te verspreiden.

Nationale Antistollingdag 2021 Kan er beter een VKA of een NOAC worden voorgeschreven aan kwetsbare ouderen? Linda Joosten bespreekt wat de richtlijnen en literatuur hierover zeggen en geeft ten slotte praktische adviezen.

Nationale Antistollingdag 2021 Dr. Jannick Dorresteijn bespreekt de nieuwste ontwikkelingen rondom het antitrombotisch beleid bij patiënten met ASCVD aan de hand van de nieuwe ESC-richtlijn.

Nationale Antistollingdag 2021 Prof. dr. Saskia Middeldorp bespreekt wat de beste antistollingsstrategie is bij opgenomen patiënten met COVID-19. Ze maakt hierbij onderscheid in de optimale behandeling voor patiënten op de IC en voor patiënten op de afdeling. Met poll

ESC 2021 In de ENVISAGE-TAVI AF trial werd het effect van edoxaban op net adverse clinical events (NACE) vergeleken met VKAs in oudere patiënten met AF die TAVI hadden ondergaan.

Recent is de update van de EHRA practical guide verschenen, een leidraad voor gebruik van NOACs bij AF patiënten. Martin Hemels bespreekt kort de hoogtepunten van dit document.

ACC 2021 De ATLANTIS trial onderzocht of apixaban superieur was aan standaardzorg na succesvolle TAVI. Jean-Philippe Collet vat de resultaten samen en geeft zijn mening over hoe de resultaten geïnterpreteerd moeten worden.

Prof. Steffel presenteert een subanalyse van de ENGAGE AF-TIMI 48 studie, die lagere dosis edoxaban vs. goedgekeurde hogere dosis edoxaban regimes vergeleek op (netto) klinische uitkomsten bij patiënten met AF.

Als auteur van een Clinical Review in European Heart Journal bespreekt Niels van der Sangen de opties voor een gepersonaliseerde aanpak van antitrombotische behandeling na PCI, zoals beschreven in dit artikel.

Deze Nederlandse studie toont dat de incidentie van trombotische complicaties in de tweede golf hoog was bij opgenomen COVID-19-patiënten, net als in de eerste golf. Tromboseprofylaxe is dus noodzakelijk bij deze patiënten.

Nationale Antistollingsdag 2020 Prof. dr. Kappelle bespreekt de laatste therapiestrategieën, zowel acute behandeling als preventie voor recidieven, bij patiënten op de stroke unit met een TIA of een kleine beroerte.

Prof. Huisman vergelijkt de uitkomsten van drie studies in patiënten met kanker en VTE die behandeld werden met een DOAC of dalteparine. Bij subanalyses ligt de nadruk op bloedingsuitkomsten en type kanker.

Nationale Antistollingsdag 2020 Dr. Lily Jakulj bespreekt de huidige richtlijn over het gebruik van antistolling bij AF patiënten met nierdialyse die een verhoogd risico hebben op trombose en majeure bloedingen.

Nationale Antistollingsdag 2020 Dr. Geijteman pleit dat bij patiënten met een beperkte levensverwachting proactief in plaats van reactief gehandeld moet worden om de kwaliteit van leven te optimaliseren.

Cardio-Diabetesdag 2020 Wat is anders tijdens de tweede golf van COVID-19 patiënten? Prof. Huisman geeft zijn indruk na rondvraag in verschillende ziekenhuizen.

ESC 2020 De 2020 AF richtlijn is gepresenteerd op het ESC congres. Martin Hemels bespreekt de belangrijkste veranderingen, waaronder het ABC-stappenplan voor een patiënt met nieuw gedetecteerd AF.

FOCUS Naar aanleiding van een casuspresentatie en met behulp van bevindingen van recente grote trials bespreken Martin Hemels en Jur ten Berg wat de optimale behandelstrategie is bij patiënten met AF en coronairlijden.

Johan Wold en Jan Steffel presenteren een casus en studiedata over NOAC gebruik in kwetsbare, oudere patiënten met AF en bespreken daarna hoe de zorg voor deze patiëntengroep kan worden geoptimaliseerd. Met poll

ACC 2020 Prof. Verheugt bespreekt het design en de uitkomsten van de VOYAGER-PAD trial, waarin behandeling met NOAC + aspirine vs. aspirine alleen werd onderzocht in PAD patiënten die revascularisatie ondergingen.

ACC 2020 De POPular TAVI-studie onderzocht orale anticoagulantia als monotherapie versus orale anticoagulantia met plaatjesremmende therapie in patiënten met AF die TAVI ondergaan.

ACC 2020 VOYAGER PAD vergeleek rivaroxaban/aspirine met placebo/aspirine bij patiënten met PAD aan de onderste ledematen die revascularisatie ondergingen.

ACC 2020 COMPASS Diabetes vergeleek behandeling van rivaroxaban plus aspirine met alleen aspirine bij stabiele CAD en/of PAD patiënten met of zonder diabetes.

ACC 2020 Prof. Huisman, lid van de steering commissie van de Caravaggio trial, presenteert de details van deze trial die het effect van apixaban onderzocht op kanker-geassocieerde recidief VTE events.

Hoewel DOACs veilig en effectief blijken in AF patiënten, zijn er nog uitdagingen in het voorschrijven van DOACs. Freek Verheugt en John Eikelboom bespreken 3 thema's: onderdosering, ondergebruik, en antidotes. Met poll.

WCN 2019 Dr. Marco Alings en prof. dr. Ron Peters bespreken of duale antiplaatjestherapie (DAPT) of duale pathway inhibitie (DPI, antiplaatjes plus anticoagulantia) gegeven moet worden voor behandeling van residueel risico bij chronisch CVD.

Antistollingsdag 2019 Michiel Coppens geeft praktische adviezen voor het starten, onderbreken, switchen en stoppen van antistolling.

Antistollingsdag 2019 Freek Verheugt bespreekt aan de hand van wetenschappelijke resultaten nieuwe opties voor gebruik van NOAC's en plaatjesremmers voor secundaire preventie in patiënten met vaatlijden.

FOCUS Een cardioloog, neuroloog en een huisarts constateren dat nog niet alle AF-patiënten met hoog beroerterisico worden geïdentificeerd en behandeld. Ze bespreken hoe dit beter kan.

AHA 2019 De GALILEO trial vergeleek een NOAC-gebaseerde strategie vs. een antiplaatjes-regime na TAVR om inzicht te krijgen wat de beste strategie is. Prof. Verheugt vertelt welke lessen we kunnen leren van deze trial.

Antistollingsdag 2019 Sjef van de Leur bespreekt verschillende opties voor een vernieuwde organisatie van antistollingszorg in Nederland in de nabije toekomst.

NVIVG Jonathan Coutinho en Jan Eize Lindeboom bespreken kritisch de bewijsvoering voor het wel of niet sluiten van PFO bij patiënten met een cryptogeen herseninfarct om een recidief te voorkomen.

CSI 2019 Eline Groenland stelt vragen aan Tamar de Vries over modellen die gebruikt kunnen worden om levenslang individueel voordeel en bloedingsrisico te schatten met aanvulling van rivaroxaban op aspirinetherapie in stabiele CVD patiënten.

ESC 2019 Prof. Verheugt praat ons bij over de resultaten van de AFIRE trial waarin monotherapie met rivaroxaban werd vergeleken met combinatietherapie van rivaroxaban en antiplaatjesmiddelen in patiënten met CAD en AF.

NIV internistendagen Het blijft uitdagend om patiënten met kanker te ontstollen vanwege het verhoogde bloedingsrisico. Prof. dr. Kamphuisen bespreekt het effect van tromboseprofylaxe met DOAC's in deze patiënten aan de hand van twee uitkomstentrials.

Dr. Alexander Cohen legt uit dat real-world data van NOAC's belangrijk zijn, naast resultaten van klinische studies, o.a. vanwege grotere aantallen patiënten en hogere leeftijden. Hij bespreekt enkele interessante uitkomsten.

Lunchsymposium NVVC Voorjaarscongres 2019 Dr. Marco Alings bespreekt de resultaten van de COMPASS trial, waarin toevoeging van rivaroxaban aan aspirine werd getest in patiënten met vaatlijden. Voor het verlagen van trombotisch risico zijn deze resultaten binnen CVRM zeer interessant.

ACC 2019 Prof. Alexander vat de belangrijkste bevindingen van de AUGUSTUS trial in patiënten met AF en recent ACS/PCI samen. Apixaban gaf betere resultaten dan warfarine, en het ging beter met diegenen zonder vs. met aspirine.

ACC 2019 Dr. Marc Brouwer bespreekt de studieopzet van de AUGUSTUS trial, en wat dit betekent voor welke lessen we hier wel of niet uit kunnen trekken voor behandeling van patiënten met AF en recent ACS/PCI.

FOCUS In een panel bestaande uit een klinisch geriater, cardioloog en kaderhuisarts hart- en vaatziekten worden de resultaten van uitkomstentrials met NOAC-gebruik bij kwetsbare ouderen met AF besproken en hoe deze bevindingen moeten worden toegepast in de dagelijkse klinische praktijk.

WCN congres 2018 Prof.dr. Michiel Rienstra en dr. Martin Hemels benoemen de veiligheid en effectiviteit van DOAC's, maar wijzen ook op een bloedingsrisico en benadrukken daarmee de noodzaak om de juiste patiënten voor antistollingsbehandeling te selecteren.

Antistollingsdag 2018 Prof. dr. Freek Verheugt vertelt waarom het belangrijk is om de juiste dosering van een NOAC voor te schrijven en bespreekt het gevaar van onderdosering.

Antistollingsdag 2018 Dr. Erik Klok legt uit dat de behandeling van trombose niet alleen uit antistolling bestaat en betrekt hierbij de rol van de huisarts en die van de medisch specialist.

Antistollingsdag 2018 Dr. Van Es legt uit dat trombosebehandeling in kankerpatiënten geïndividualiseerd moet worden, waarbij het type antistollingsmiddel afhangt van het tumortype en interacties met chemotherapeutica.

Antistollingsdag 2018 Bij patiënten op antitrombotische medicatie moet een balans gevonden worden tussen risico op bloedingen en op trombotische events. Marieke Gimbel bespreekt wanneer herstart moet worden met antistollingstherapie bij de twee meest voorkomende bloedingen in patiënten met AF.

Antistollingsdag 2018 Hoe behandelen we patiënten op DOAC-behandeling die zich met ernstige bloedingen presenteren? Prof. dr. Saskia Middeldorp bespreekt het belang van antidota in de klinische praktijk.

Antistollingsdag 2018 Tot op heden was er nog geen document met landelijke transmurale afspraken over antistollingszorg. Aafke Snoeijen presenteert waar de nieuwe LTA uit zal gaan bestaan en wat het belang van dit document is.

Antistollingsdag 2018 Door de komst van nieuwe antitrombotische middelen is het tegenwoordig lastig om de juiste therapie(duur) aan patiënten toe te wijzen. Dr. Jur ten Berg vertelt welke medicatie(duur) geschikt is voor patiënten met CAD en/of AF en benadrukt enkele uitzonderingen.

FOCUS Er zijn weinig data gepubliceerd over effectiviteit en veiligheid van NOACs voor behandeling van VTE in de dagelijkse praktijk. Na presentatie van beschikbare data, discussiëren Menno Huisman, Marc Brouwer en Martin Hemels over wat we hiervan kunnen leren.

ESC 2018 De COMMANDER HF trial onderzocht sterfte en HF ziekenhuisheropname in HFrEF patiënten na behandeling met lage dosis rivaroxaban. Prof. Zannad legt uit welke patiënten geïncludeerd werden en bespreekt de resultaten.

FOCUS Na een korte presentatie over de beschikbare resultaten van gebruik van NOAC's in de dagelijkse praktijk, gaan twee cardiologen en een internist in op de verschillen met resultaten van fase III studies, en hoe hiermee om te gaan.

Nieuwste ontwikkelingen in antistollingstherapie Prof. John Eikelboom bespreekt de huidige keuzes voor OACs en het management van patiënten die een NOAC krijgen.

Amsterdam Symposium on vascular & metabolic disease 2018 Prof. dr. Saskia Middeldorp bespreekt de ontwikkelingen binnen antistollingstherapie en wat we in de toekomst nog mogen verwachten.

Nieuwste ontwikkelingen in antistollingstherapie Prof. John Eikelboom bespreekt de indicaties voor het ongedaan maken van antistolling en resultaten van studies met de beschikbare antidota.

Nieuwste ontwikkelingen in antistollingstherapie Prof. John Eikelboom vat de resultaten van de COMPASS / Hokusai VTE-Cancer studies samen en bespreekt de implicaties voor de klinische praktijk.

In welke mate verschillen bloedingen in met VKA of DOAC ontstolde patiënten? Menno Huisman en Alexander Cohen bespreken het management en de uitkomsten van bloedingen tijdens behandeling met directe orale anticoagulantia.

Nieuwste ontwikkelingen in antistollingstherapie Prof. John Eikelboom vat de resultaten van RE-CIRCUIT / RE-DUAL PCI-onderzoeken samen en bespreekt de implicaties voor de klinische praktijk.

In dit gesprek komen verschillen in effectiviteits- en veiligheidsuitkomsten van behandeling met DOACs of VKA aan de orde, en hoe te besluiten wie wat te geven en voor hoe lang, in het licht van risico's op antitrombotische en bloedingscomplicaties.

Amsterdam Symposium on Vascular & Metabolic Disease 2018 Dr. Michiel Coppens is enthousiast over ontwikkelingen rondom gentherapie voor hemofilie. Hij vat samen waarom resultaten in het verleden tegen vielen, en waarom recente resultaten hoopvoller zijn.

Prof. Stroes beschrijft de 3 pijlers die betrokken zijn bij de progressie van atherosclerose en nieuwe algoritmes om residueel risico op CV events te verminderen met gepersonaliseerde therapie.

ACC 2018 De MANAGE trial onderzocht het effect van dabigatran in patiënten die myocardschade opliepen bij niet-cardiale chirurgie. Na gemiddeld 16 maanden follow-up werd een relatieve risicoreductie van 28% gezien op majeure vasculaire events.

Amsterdam Symposium Dr. Michiel Coppens sprak over 3 belangrijke therapie-ontwikkelingen voor hemofiliepatiënten: factor VIII en IX preparaten, subcutane bypassing agents en gentherapie.

Van verschillende behandelingen zijn gunstige CV effecten aangetoond. Prof. Deepak Bhatt bespreekt hoe PCSK9-remmers hierin kunnen worden geïntegreerd voor primaire en secundaire CV-preventie.

WCN 2017 Naast informatie over werkzaamheid en veiligheid hebben studies met antistollingsmiddelen inzichten verschaft in het mechanisme van trombose en bloedingen. Dr. John Eikelboom noemt de 3 belangrijkste lessen.

Antistollingsdag 2017 Dr. Dirk Ubbink legt uit dat gedeelde besluitvorming tussen arts en patiënt de kwaliteit van zorg, patiënttevredenheid en therapietrouw kan verbeteren en overbehandeling verminderen. Er zijn keuzehulpmiddelen ter ondersteuning; ook specifiek voor antistolling.

Antistollingsdag 2017 Prof. dr. Menno Huisman en prof. dr. Freek Verheugt bespreken de waarde van data uit registries voor de keuze voor een specifieke NOAC. Registries geven aanvullende data, maar alleen op basis van direct vergelijkende studies kan een keuze worden gemaakt.

Antistollingsdag 2017 Voor de secundaire preventie van VTE is het beschermend effect van DOACs groter dan het risico op bloedingen. Een halve dosis blijkt net zo effectief te zijn en minder bloedingen te geven, waardoor in de toekomst langdurige bescherming met een lagere dosis volgens dr. Michiel Coppens de standaard kan worden.

HF dag 2017 Wanneer HF en AF samen voorkomen, wordt bij voorkeur een NOAC als antistolling gegeven. Dr. Ron Pisters stelt dat nierfunctie, leeftijd en gewicht belangrijk zijn bij doseren, evenals een goede opvolging van NOAC gebruik (therapietrouw, bijwerkingen).

HF-patiënten die orale antistolling behoeven in verband met atriumfibrilleren hebben vaak nierfunctiestoornissen. Dr. Lok bespreekt hoe dit antistollingsbehandeling beïnvloedt.

AHA 2017 De DACAB-studie wijst uit dat duale antiplaatjestherapie na een CABG beter werkt ten aanzien van doorlaatbaarheid van de veneuze graft dan aspirine alleen, maar is te klein om meer te zijn dan een hypothesegenererend onderzoek.

Antistollingsdag 2017 Dr. Sander van Doorn constateert een toegenomen gebruik van anticoagulantia bij AF, vooral DOAC's. Het blijft belangrijk aandacht te schenken aan therapietrouw en de juiste dosering.

FOCUS Een internist, cardioloog en een klinisch epidemioloog bespreken de verschillen tussen en de waarde van data verkregen met gerandomiseerde of observationele studies en wat je op basis van de verschillende typen data wel of niet mag concluderen.

Antistollingsdag 2017 Dr. Charles Kirchhof stelt dat patiënten met stabiel chronisch AF na een goed behandeladvies van de cardioloog vaak kunnen worden terugverwezen naar de huisarts, indien adequate antistolling en rate control is bewerkstelligd.

Antistollingsdag 2017 Dr. Martin Hemels legt het doel en de opzet uit van deze nieuwe database, die zich in eerste instantie zal richten op evaluatie van antistollingszorg, maar later veel meer onderzoeksvragen moet beantwoorden.

NVIVG 2017 Prof. dr. Harry Büller geeft een overzicht van nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van VTE en longembolieën. Naast de recente trombineremmers en Xa-remmers, is er een drietal andere ontwikkelingen die interessant zijn.

Aan de hand van een casus en studiedata behandelt Jur ten Berg waarin management van deze ACS-patiënten afwijkt van patiënten die niet met DOAC's worden ontstold.

ESC 2017 In de REHEARSE-AF werd AF gedetecteerd met de CARDIA-app (door meten van hartritme) in ouderen met een hoog risico op AF. Professor Verheugt overweegt of deze bevindingen moeten leiden tot voorschrijven van antistolling.

ESC 2017 De EMANATE studie vergeleek behandeling met apixaban met standaardzorg (heparine/VKA) in antistolling-naïeve patiënten die cardioversie moeten ondergaan. Apixaban bleek effectief en veilig.

ESC 2017 Freek Verheugt concludeert op basis van de EMANATE data en eerdere vergelijkbare studies met factor X-remmers dat deze middelen veilig zijn in de aanloop naar cardioversie bij atriumfibrilleren. Apixaban gaf mogelijk zelfs minder stroke dan VKA in deze situatie.

ESC 2017 Ook vandaag weer verrassende resultaten: tóch CV voordeel van CETP-remming in de REVEAL, een zeldzame gerandomiseerde reanimatiestudie (CAAM) en RE-DUAL suggereert dat aspirine niet zinnig is voor PCI in AF-patiënten.

ESC 2017 Dr. Alings gaat in op de positieve resultaten van de COMPASS trial (lage dosering rivaroxaban plus aspirine bij stabiele CV ziekte) en hoe en wanneer deze in de kliniek kunnen worden toegepast.

ESC 2017 Prof.dr. Freek Verheugt blikt terug op ontwikkelingen in gebruik van verschillende typen antistolling in de loop van de tijd in Nederland, en plaatst de resultaten van de COMPASS studie in dit Nederlandse perspectief.

ESC 2017 John Eikelboom spreekt over het voordeel van combinatietherapie met rivaroxaban en aspirine, ten opzichte van aspirine alleen bij stabiele CAD, zoals gezien in de COMPASS-studie, en hij richt zich speciaal tot de betrokken WCN-onderzoekers.

Dr. Marc Brouwer en dr. Stijn van Vugt gaan in gesprek over de resultaten van de RE-CIRCUIT studie, waarbij ononderbroken dabigatran werd vergeleken met warfarine bij katheterablatie voor AF.

Dr. Marc Brouwer en Stijn van Vugt geven een inkijkje in de werkwijze van de antistollingspolikliniek. Brouwer overweegt waar huisartsen aan moeten denken als zij een patiënt met AF zien.

ACC 2017 Dr. Philip Wells presenteerde de EINSTEIN-CHOICE studie, waarbij 2 doseringen rivaroxaban effectiever waren dan aspirine ter preventie van recidief VTE op de langere termijn.

Dr. Tim Simmers ondervraagt Prof. Hugh Calkins over de betekenis van de resultaten van de RE-CIRCUIT studie, die bloedingscomplicaties bij ononderbroken warfarine of dabigatran vergeleek, in patiënten met atriumfibrilleren die ablatie moeten ondergaan.

ACC 2017 Een substudie van ARISTOTLE laat zien dat nieuwe gebruikers van digoxine een vier keer zo hoog risico hebben op plotse sterfte, en hogere plasmadigoxinewaarden waren geassocieerd met een hoger sterfterisicoalso in AF patiënten die op baseline al digoxine kregen.

Hoe kiest u de beste behandeling voor DVT/PE? Bij gebrek aan directe vergelijking van DOACs, worden indirecte conclusies getrokken over onderlinge verschillen. Prof.dr. Saskia Middeldorp gaat in op de validiteit hiervan.

De NIV Antitrombotische Richtlijn 2016 benadrukt patiëntvoorkeur in behandelbesluiten ten aanzien van de duur van antistolling bij niet-uitgelokte VTE/PE. Prof.dr. Saskia Middeldorp bespreekt hoe een consultkaart kan helpen om deze voorkeur te bepalen.

ACC 2017 Prof. dr. Freek Verheugt presenteerde op de ACC de resultaten van de GARFIELD, een wereldwijd register van patiënten met atriumfibrilleren. Het blijkt dat 20% van deze patiënten, anders dan de richtlijnen voorschrijven, wordt behandeld met alleen aspirine.

ACC 2017 Prof. dr. Freek Verheugt zag de GEMINI-ACS waarin de veiligheid van een NOAC, als alternatief voor aspirine, werd getest bij ACS-patiënten na dotteren. Hij vertelt waarom de resultaten van de vergelijkbare COMPASS op het ESC-congres in Barcelona later dit jaar waarschijnlijk interessanter zullen zijn.

Dr. Marc Brouwer vat data samen van studies die gebruik van non-VKA orale antistolling hebben getest in oudere patiënten met comorbiditeiten en polyfarmacie, en geeft op basis hiervan aan hoe deze patiënten het beste te behandelen zijn.

Antistollingsdag 2016 Dr. Roel Vink bespreekt aanbevelingen voor peri-operatief antistollingsbeleid uit de nieuwe richtlijn Antitrombotisch Beleid. Er wordt gedifferentieerd op bloedingsrisico en er wordt minder nadruk gelegd op overbruggen. Voor NOACs is overbruggen met LMWH niet zinvol.

WCN 2016 Subklinisch atriumfibrilleren is geassocieerd met een hoger risico op herseninfarct. Marco Alings overweegt hoe deze patiënten te behandelen en wat de incidentie SCAF is onder 'gezonde' personen.

Antistollingsdag 2016 Prof. dr. Karina Meijer geeft uitleg bij de verschillende opties voor het omgaan met bloedingen bij NOACs, die worden genoemd in de nieuwe richtlijn Antitrombotisch beleid.

Dr. Jeroen Jaspers Focks en dr. John Eikelboom bespreken enkele vraagstukken rondom antistollingsbehandeling, zoals hoe patiënten met een hoog bloedingsrisico te behandelen, en of en wanneer doseringsaanpassing op zijn plaats is.

Chris Granger (Duke Advanced Heart and Lung Failure Clinic, Durham, USA) bespreekt 5 klinische studies die antwoord moeten geven op openstaande vragen over antistolling met NOACs.

In dit interview bespreekt dr. Marc Brouwer (Radboudumc, Nijmegen) met prof. Chris Granger (Duke Advanced Heart and Lung Failure Clinic, Durham, USA) de inzet van orale antistolling bij verschillende patiëntkenmerken, de nieuwe ESC AF richtlijnen en de waarde van registries versus klinische trials.

AHA 2016 De PIONEER, waarin antistolling bij patiënten met AF die een PCI ondergaan centraal staat, kan helpen om in de klinische praktijk complexe beslissingen te nemen. Onderzoeker Michael Gibson (Boston) prijst de Nederlandse WOEST studie die een aantal jaren geleden een nieuwe weg heeft laten zien.

In Nederland krijgen veel patiënten met atriumfibrilleren suboptimale antistollingstherapie, en relatief weinig patiënten krijgen NOAC’s, ten opzichte van andere landen. Dr. Jeroen Jaspers Focks en dr. John Eikelboom bespreken of dit terecht is.

Antistollingsdag 2016 Prof. dr. Freek Verheugt praat over het nut van orale antistollingstherapie bij patiënten met hartfalen. Er loopt nu een studie bij ischemisch hartfalen, waarin een NOAC wordt toegevoegd aan antiplaatjestherapie.

Antistollingsdag 2016 Dr. Robert Tieleman beklemtoont dat je je bij de behandeling van AF moet laten leiden door de wetenschap, niet door de ervaring. Als je dat niet doet, kan dat als gevolg hebben dat een oudere patiënt met AF ten onrechte niet wordt behandeld met antistolling.

Dr. Marc Brouwer bespreekt het Nijmeegs Regionaal Protocol antistolling. Conform de aanbevelingen van de landelijke stuurgroep antistolling, is er in de regio Nijmegen een standaard document ontwikkeld waarin de hele keten van zorg rondom antistolling is vastgelegd.

Prof. dr. Menno Huisman bespreekt de resultaten van 2 jaar follow-up van AF patiënten op dabigatran uit de GLORIA AF registry. Dit is een belangrijke bron om te kunnen bevestigen wat studieresultaten hebben laten zien.

Antistollingsdag 2016 Sander van Doorn, huisarts en onderzoeker, stelt onder andere de vraag of de CHA2DS2-VASc bij laag-risico patiënten met atriumfibrilleren betrouwbaar genoeg is om het risico op CVA in te schatten.

IVG 2016 Dr. Michiel Coppens (internist, AMC) vat samen wat de belangrijkste wijzigingen zijn in de nieuwe richtlijn antitrombotisch beleid.

ESC 2016 Prof. dr. Alfred Bove (Philadelphia, PA, VS) zag de ENSURE-AF waarin edoxaban werd vergeleken met warfarine plus enoxaparine bij AF-patiënten die cardioversie ondergingen. De NOAC geeft goede uitkomsten na cardioversie en maakt in veel gevallen een slokdarmecho overbodig.

ESC 2016 De ANNEXA-4 is een nog lopende studie naar de effectiviteit en veiligheid bij acute bloedingen van het antidotum andexanet alfa gericht tegen Factor Xa-remmers. Prof.dr. Freek Verheugt (Amsterdam) betreurt dat de studie zich niet richt op patiënten die acute chirurgie moeten ondergaan, omdat het antidotum vooral in die situatie gebruikt zal gaan worden.

ESC 2016 Dr. Stuart Connolly presenteerde de eerste resultaten van de ANNEXA-4, de nog lopende studie naar de effectiviteit en veiligheid van andexanet alfa, dat de anti-Fxa-activiteit snel teniet moet doen in patiënten met een acute bloeding op Factor Xa-remmer.

Nu idarucizumab als eerste antidotum voor een NOAC op de markt is, bespreken een internist, een cardioloog en een ziekenhuisapotheker in welke situaties dit de klinische praktijk kan beïnvloeden.

Dr. Martin Hemels bespreekt de verschillen en overeenkomsten tussen NOACs in gerandomiseerde studies zoals de ROCKET AF en real-world studies zoals de XANTUS, DRESDEN of PMSS. Een belangrijke rol is weggelegd voor de patiënt zelf. En hoe ga je om met de kwetsbare, oudere patiënt?

AHA 2015 Prof. Freek Verheugt (Amsterdam) zag de ANNEXA-R, een studie naar een antidotum tegen het antistollingseffect van factor Xa-remmers, en concludeert dat er meer onderzoek nodig is.

Antistollingsdag 2015 De Tweede Nationale Antistollingsdag werd gehouden op 1 oktober, niet toevallig kort voor Wereld Trombose Dag op dinsdag 13 oktober. Dr. Michiel Coppens, voorzitter van de Antistollingsdag, benadrukt het belang van overleg tussen eerste en tweede lijn voor de antistollingszorg.

Antistollingsdag 2015 Dr. Martin Hemels (Arnhem) sprak over CONNECT AF, een initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC), dat als doel heeft de transmurale zorg voor patiënten met atriumfibrilleren te optimaliseren.

Antistollingsdag 2015 Prof.dr. Freek Verheugt (Amsterdam) en dr. Eric Dubois (Rotterdam) bespreken de vraag of je een patiënt die een vitamine K-antagonist gebruikt en die het goed doet, moet voorlichten over NOACs.

IVG 2015 Marjolein Brekelmans (Amsterdam) doet een oproep aan ziekenhuizen om mee te doen aan de NOAC Bleeding Registry en patiënten te melden die een bloeding of spoedopname hebben tijdens behandeling met NOACs, en wel of niet werden behandeld met PCC.

IVG 2015 Mogen patiënten die zich in het ziekenhuis aandienen met een longembolie snel naar huis? Of is het beter ze langer te houden? Prof. dr. Karina Meijer (Groningen) vindt dat ze langer in het ziekenhuis moeten blijven maar prof.dr. Menno Huisman (Leiden) is dat niet met haar eens.

ESC Journaal Prof. Gilles Montalescot presenteerde de AEGEAN waarin meer dan 1100 AF-patiënten met een NOAC werden gerandomiseerd naar het al dan niet overhandigen van voorlichtingsmateriaal zoals dat bij warfarine gebruikelijk is. Het resultaat is goed nieuws voor de klinische praktijk.

Dr. Willem Dewilde (Breda) is bekend van de relatief kleine maar invloedrijke WOEST-studie uit 2012. In zijn presentatie bespreekt hij de rationale van de behandelstrategie bij patiënten met orale antistolling die PCI moeten ondergaan.

Dr. Willem Dewilde (Breda) beschrijft hoe de WOEST-studie (optimale medicatie PCI-patiënten) de richtlijnen heeft veranderd. In de vervolgstudie WOEST-2, een registry, worden de eerdere resultaten getoetst aan nieuwe ontwikkelingen met NOACs en antiplaatjesmiddelen. 

CVC2015 Prof. dr. Saskia Middeldorp bespreekt hoe het antifosfolipidensyndroom te herkennen is en hoe het in de praktijk behandeld wordt, eigenlijk zonder goed bewijs uit gerandomiseerde studies. Middeldorp ziet een mooie kans voor jonge collega's op een wetenschappelijke carrière op dit gebied.

CVC2015 Dr. Michiel Coppens benadrukt nog eens het inherente bloedingsrisico van antistollingsmiddelen, maar introduceert ook het concept van factor XI-remming, dat misschien wel de heilige graal blijkt: effectief trombose voorkomen met minder bloedingen dan we gewend zijn van andere bloedverdunners.

ACC 2015 Prof.dr. Isabelle van Gelder (Groningen) was als spreker aanwezig bij een debatsessie over NOACs. De consensus op de ACC was dat het van belang is om de behandeling met de nieuwe antistollingsmiddelen netjes te doen en goed naar de individuele patiënt te kijken. De Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) heeft hiervoor het project AF-Connect opgezet.  

Dr. Wouter Schuiling (neuroloog) en Richard Folkeringa (cardioloog) bespreken een casus van een oudere patiënt met boezemfibrilleren en een hersenbloeding met een contra-indicatie voor orale antistolling. Een behandeloptie voor antistolling is hier het afsluiten van het linker hartoor met het Watchman device.

ASN Review 2015 Er zijn duidelijke aanwijzingen voor een wederzijdse associatie tussen nierschade en boezemfibrilleren, zag dr. Marjolijn van Buren (Den Haag) op de ASN 2014 in Philadelphia. Antistolling van dialysepatiënten met boezemfibrilleren, of het nu gaat om NOACs of warfarine, blijft een uitdaging.

AHA 2014 Jennie Korenstra (Groningen) doet een posterpitch over haar onderzoek Efficacy and Safety of Dabigatran versus Acenocoumarol in “Real World” Patients With Atrial Fibrillation.

Antistollingsdag 2014 Dr. Jur ten Berg (Nieuwegein) bespreekt drie vragen rond de zorg voor non-STEMI patiënten: 1) moeten alle patiënten een hartcatheterisatie ondergaan? 2) alle patiënten een antitrombotische behandeling? 3) kun je NOACs gebruiken in combinatie met plaatjesremmers?

Antistollingsdag 2014 Bij twijfel verwijzen huisartsen een mogelijke longembolie vaak door naar de tweede lijn, maar de AMUSE-2 studie laat zien dat huisartsen met de juiste tools de mogelijkheid van longembolie in de helft van de gevallen zelf veilig kunnen verwerpen, betoogt dr. Geert-Jan Geersing (Utrecht).

Antistollingsdag 2014 Dr. Wim Opstelten (Amersfoort) debatteerde met prof.dr. Saskia Middeldorp (Amsterdam) over de vraag of de terughoudendheid in Nederland ten aanzien van NOACs schadelijk is voor de patiënt.

Antistollingsdag 2014 Prof.dr. Saskia Middeldorp (Amsterdam) debatteerde met huisarts Wim Opstelten (Utrecht) over de vraag of de terughoudendheid in Nederland ten aanzien van NOACs schadelijk is voor de patiënt.

Symposium ACS 2014 Dr. Nick Bijsterveld (Almere) bespreekt beschikbare studiegegevens ten aanzien van NOAC-gebruik bij ACS. Per 1 oktober is in Nederland een NOAC naast andere middelen geregistreerd voor de indicatie ACS.

IVG 2014 Paulien de Jong (Amsterdam) doet een oproep om mee te werken aan de de ALIFE-2 studie: Anticoagulants for living fetuses in women with recurrent miscarriage and inherited thrombophilia

IVG 2014 Tijdens het IVG symposium werd gedebatteerd over de noodzaak van een specifiek antidotum voor de NOACs. Prof. dr. Saskia Middeldorp (Amsterdam) verdedigde hierbij het ‘pro’ standpunt, terwijl prof. dr. Pieter Willem Kamphuisen (Groningen) sprak vanuit het ‘contra’ standpunt. Manon Slob vraagt hen naar hun stellingnames.

ESC Journaal Dr. Jur ten Berg (Nieuwegein) heeft meegewerkt aan een ESC consensus document over de antitrombotische behandeling van boezemfibrilleren bij patiënten met een ACS en / of een PCI of een klepingreep. Hij vat de belangrijkste veranderingen samen.

ESC Journaal Patiënten met boezemfibrilleren die cardioversie krijgen hebben antistolling nodig. Prof. Harry Crijns (Maastricht) doet verslag van de X-VERT waarin antistolling met een NOAC veilig blijkt, hetgeen praktische voordelen biedt ten opzichte van Vitamine K-antagonisten.

Moeten we alle patiënten behandelen of een select deel? Hoe combineren we DOACs en antiplaatjesmiddelen? Op de Eerste Nationale Antistollingsdag wordt over deze vragen gediscussieerd, onder leiding van onder meer dr. Jur ten Berg (Nieuwegein).

CVC 2014 In Nederland worden directe orale anticoagulantia (DOACs) veel minder voorgeschreven dan in België en Duitsland. Prof. Pieter Willem Kamphuisen (UMCG) gaat in op de oorzaken van dit opvallende verschil en doet de suggestie om van de trombosediensten antistollings-expertisecentra te maken.

Onlangs adviseerde het CVZ om de indicaties voor rivaroxaban niet te verruimen. Dr. Michiel Coppens (internist AMC) werd daardoor verrast. Een vergoeding van Directe Orale Anticoagulantia (DOACs) voor DVT en longembolie is gezien het beschikbare bewijs niet meer dan logisch.

ASN Review 2013 Dr. Stijn Konings (Eindhoven) zag op de ASN 2013 drie opvallende studies: over de beschermende werking van vitamine K bij chronische nierschade, vitamine K-antagonisten en de nieuwe orale anticoagulantia (NOACs). 

Dr. Lucas Boersma (Nieuwegein) implanteerde op 4 december de 100ste Watchman, een nieuwe behandeloptie om het risico op beroerte bij AF-patiënten omlaag te brengen en bloedingen te verminderen. Dr. Benno Rensing (Nieuwegein) laat de data over veiligheid en de effectiviteit zien.

AHA Journaal De ENGAGE is een goed uitgevoerde studie naar een nieuw oraal anticoagulans (NOAC). Prof. Verheugt (cardioloog, Amsterdam) licht toe wat deze ontwikkeling betekent voor (huis)artsen in Nederland.

AHA Journaal In twee studies, de EU-PACT en COAG, werd gekeken naar het belang van genetische variatie voor de optimale dosering van warfarine. Marco Alings zag de presentatie van de resultaten en wordt ondervraagd door Lotte Kaasenbrood en Lotte Koopal (UMC Utrecht). 

AHA Journaal Dr. Marco Alings (Amphia, Breda) zag de presentatie van de resultaten van de ENGAGE en vat het nieuws over de vierde NOAC samen. Goed nieuws voor patiënten met boezemfibrilleren.

AHA Journaal CSI: Dallas (Manon Slob en Lotte Kaasenbrood, UMC Utrecht) heeft een openhartig gesprek met prof. Freek Verheugt over zijn betrokkenheid bij de ENGAGE en de nieuwe orale anticoagulantia in het algemeen.

Aan de hand van een viertal vragen geeft prof.dr. Saskia Middeldorp (internist, AMC Amsterdam) een bondig overzicht van de laatste ontwikkelingen in de preventie en behandeling van trombose en de gevolgen hiervan voor de klinische praktijk.

De RE-ALIGN wees uit dat dabigatran bij mechanische kunstkleppen niet veilig is. Naoual Bennaghmouch (St.Antonius zh, Nieuwegein) zet alles op een rijtje en vraagt zich af hoe het zit met biologische kunstkleppen.

ESC Journaal Prof. Frans van de Werf (Leuven) presenteerde de resultaten van de RE-ALIGN, waarin dabigatran versus warfarine werd onderzocht bij mechanische hartkleppen. De studieresultaten waren niet goed voor de orale Xa-remmer.

ESC Journaal In de eerste Hot Line van de ESC werd de HOKUSAI-studie gepresenteerd door prof. Harry Büller (AMC). Edoxaban blijkt een 'mooie behandelstrategie' voor veneuze trombo-embolie (VTE).

Een wetenschappelijk artikel over maagbloedingen bij NOACs leidde tot twee berichten in de Volkskrant en ongerustheid bij patiënten. Arts-onderzoeker Naoual Bennaghmouch (St. Antonius zh) zet de feiten op een rijtje.

Dr. Michiel Coppens (AMC Amsterdam) gaat in op brandende vragen rond de nieuwe orale anticoagulantia (NOACs) met nieuwe onderzoeksdata over NOACs vs vitamine K antagonisten.

Prof. Cecilia Becattini (University of Perugia, Italië) bespreekt de diagnose, risicostratificatie en behandeling van PE. Het gebruik van rivaroxaban bij PE is onderzocht in de EINSTEIN-studie.

Prof. Harry Büller en prof. Hugo ten Cate met elkaar in gesprek over nieuwe inzichten in antistolling. Ze bespraken een breed scala aan ontwikkelingen, variërend van experimentele en klinische studies tot aan de evolutionaire basis van de stolling.