Impressie | Veranderingen in gedrag als leefstijlinterventie

Veel CVD patiënten vinden het lastig om leefstijlveranderingen blijvend door te voeren in het dagelijks leven. Veel patiënten boeken vooruitgang tijdens hartrevalidatie, maar hebben na het beëindigen van de revalidatie vaak een terugval [38-40]. Gezond gedrag is moeilijk vol te houden. Er is daarom sprake van een zogenoemde ‘treatment gap’ tussen revalidatie en thuissituatie. Dr. Thomas Reijnders legde in zijn voordracht uit waarom leefstijlverandering zo lastig is en vertelde over het eHealth gezondheidsprogramma ‘BENEFIT for all’ dat als doel heeft om patiënten te motiveren om leefstijlveranderingen op lange termijn vol te houden.

De meeste mensen die hun leefstijl veranderen vallen binnen 2 jaar terug. In onze omgeving komen we vaak situaties tegen die het lastig maken onze leefstijl te veranderen. Voorbeelden hiervan zijn roltrappen op stations en veel reclame voor ongezonde voeding. Fysieke activiteit is vaak niet meer noodzakelijk, maar een bewuste keuze. Gezondheidsgedrag is dan ook niet meer automatisch gedrag, maar iets waarover je moet reflecteren. Bij het vormen van gedrag spelen twee systemen een rol: het impulsieve systeem en reflectieve systeem [41]. Bij het reflectieve systeem is er sprake van een bewuste afweging van korte- en lange-termijngevolgen, kosten vs. baten en kennis speelt een rol. Hiervoor is zelfeffectiviteit nodig. Daarentegen kost het impulsieve systeem weinig moeite en is gelinkt aan emoties. Prikkels uit de omgeving sturen ons gedrag op basis van aangeleerde associaties tussen omgevingsprikkels en consequenties. Leefstijlverandering is lastig omdat ongezond gedrag vaak direct wordt beloond. Denk maar aan de kortetermijneffecten van nicotine, alcohol, suiker en vet. Bovendien is er in veel gevallen sprake van ingesleten patronen. Associaties tussen omgevingsprikkels en consequenties zijn jarenlang bekrachtigd, waardoor robuuste stimulus-respons ketens zijn ontstaan. Leefstijlveranderingen worden ook bemoeilijkt door “present bias”: mensen verkiezen concrete kortetermijnbeloningen boven uitkomsten op de lange termijn. Stress, afleiding en vermoeidheid kunnen er ook voor zorgen dat het impulsieve systeem dominant is over het reflectieve systeem.

Een manier om de kans van slagen van leefstijlveranderingen te vergroten is door nieuwe associaties tussen gedrag en gevolg te vormen en gezond gedrag te belonen. Gewenst gedrag (zoals bewegen) kan onmiddellijk beloond worden door middel van tokens. Deze tokens kunnen vervolgens worden ingewisseld voor persoonlijke en relevante beloningen. Het eHealth gezondheidsprogramma ‘BENEFIT for all’ gebruikt deze principes om gezond gedrag te belonen met als doel patiënten te motiveren om leefstijlveranderingen op de lange termijn vol te houden [42]. Momenteel is dit programma gericht op CVD patiënten, maar uiteindelijk is het doel om de gehele Nederlandse bevolking te bereiken. Patiënten kunnen punten sparen door middel van online uitdagingen en via offline activiteiten, zoals het maken van een wandeling. De verzamelde punten kunnen vervolgens worden ingeleverd door kortingen op producten of uitjes.

Referenties

Bekijk de video